Stad Gent bespaart 54 miljoen euro op eigen werking en voert sociale taxshift door
De Stad heeft een uitgebreide budgetoefening klaar en wapent zich zo tegen de stijgende inflatie die steden en gemeenten extra zwaar treft.
De Stad Gent heeft een uitgebreide budgetoefening klaar. Daarmee wapent de Stad zich tegen de stijgende inflatie die steden en gemeenten extra zwaar treft. Er wordt structureel 54 miljoen euro bespaard op uitgaven, 27 miljoen euro is afkomstig uit ontvangsten.
Steden en gemeenten bevinden zich in een moeilijke financiële situatie. Bovendien moeten hun budgetten tegen 2025 in evenwicht zijn om tegemoet te komen aan de Vlaamse regelgeving. Voor Gent betekent dit concreet dat er 81 miljoen euro op de autofinancieringsmarge gezocht moest worden. Het stadsbestuur kiest er heel bewust voor om eerst en vooral naar de eigen uitgaven te kijken, en pas daarna naar nieuwe inkomsten: twee derden, of 54 miljoen euro, wordt gehaald uit besparingen op uitgaven en een derde, of 27 miljoen euro, via ontvangsten.
Externe factoren
Na de coronaperiode, die heel wat extra uitgaven en minder inkomsten met zich meebracht, worden steden en gemeenten geconfronteerd met een sterke inflatie, onder andere als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Gestegen energie- en grondstofprijzen zorgen voor de Stad Gent voor 45 miljoen euro meer exploitatie-uitgaven in de periode tot en met 2025 (Impact op de autofinancieringsmarge van 2025 is -8,5 miljoen euro).
De sterke inflatie doet de lonen van het stadspersoneel en personeelskosten van partners van de Stad snel stijgen. Zo worden de lonen al zeker vier keer bijkomend geïndexeerd, wat een extra kost betekent van ongeveer 180 miljoen euro in de periode 2022-2025 (Impact op de autofinancieringsmarge van 2025 is -47 miljoen euro).
Deze moeilijke tijden vragen van iedereen een inspanning, maar we hebben in de eerste plaats en voor het grootste deel naar onszelf gekeken. We hebben de oefening heel grondig aangepakt, risico’s ondervangen en onze stadsorganisatie bijgestuurd met het oog op de toekomst. We blijven investeren in onze stad, in het belang van de Gentenaars.
In een zware financieel-economische storm moet je bijsturen. We doen dit krachtdadig en met zorg. Met onze sociale taxshift laten we de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen: we verlagen immers de lasten op arbeid en vragen een bijdrage op basis van eigendom.
Efficiënter stadsapparaat
Voor de besparing op uitgaven heeft het stadsbestuur in de eerste plaats en voor het grootste deel gekeken naar de eigen werking. De stadsorganisatie werd grondig doorgelicht. Tijdens de hele oefening werd rekening gehouden met het protocol dat het college begin deze legislatuur afsloot met de vakbonden. Het stadsbestuur biedt dan ook werkzekerheid aan het personeel. De handen op de werkvloer in de kinderopvang, het onderwijs en de woonzorgcentra blijven op peil.
Tegen 2025 voorzien Stad en OCMW de dienstverlening te organiseren met evenveel medewerkers als het aantal ambtenaren dat in 2019 voor Stad en OCMW werkten. De voorbije jaren groeide het budget voor personeel aan om nieuw beleid uit te voeren. In de jaren die volgen, zullen we terug evolueren naar het niveau van het begin van de legislatuur.
In vergelijking met vandaag betekent dit dat de taken van 257 'voltijds equivalenten' uitdoven. Naar schatting een derde hiervan zijn geplande aanwervingen, waarvoor al budget voorzien was in het meerjarenplan, die niet zullen doorgaan. Tevens zullen een aantal medewerkers die tussen vandaag en eind 2025 met pensioen gaan niet worden vervangen omdat hun taak uitdovend is. Verder zal, verspreid over de gehele organisatie, de taak van naar schatting 120 tot 150 medewerkers uitdoven. De exacte aantallen zullen pas de komende weken vastgesteld kunnen worden.
Deze medewerkers zullen de kans krijgen om binnen de organisatie van Stad en OCMW Gent een andere job uit te voeren. Op die manier bieden we werkzekerheid voor ons stadspersoneel. Hiervoor wordt een intern heroriënteringsplan uitgewerkt en voorziet de Stad als zorgzame werkgever voldoende begeleiding en opleidingen. Er werd op dinsdag al een eerste keer overlegd met de vakbonden over deze aanpak. Met jaarlijks een 1.000-tal vacatures doorheen de organisatie is het stadsbestuur ervan overtuigd dat deze medewerkers aan boord kunnen blijven.
Zoals verwacht en beloofd zal het aantal arbeidsplaatsen bij de uitvoerende technische functies het minst afnemen. Dit zijn al jaren knelpuntfuncties, en het stadsbestuur houdt de inspanningen aan om mensen naar deze jobs toe te leiden. Aan de arbeidsvoorwaarden van het stadspersoneel wordt niet geraakt.
Ook op politiek personeel wordt bespaard. Volgende legislatuur zal het college een schepen en kabinet minder tellen. Daarbovenop wordt 1,2 miljoen euro minder voorzien voor kabinets- en fractiepersoneel. Vanaf september 2022 wordt ook de Overlegcommissie afgeschaft.
Ambities en basisdienstverlening blijven overeind
Het college blijft Gent met ambitie en durf besturen. Aan de grote ambities zoals op het vlak van onder meer armoede, veiligheid, wonen, ondernemen, klimaat en cultuur uit het bestuursakkoord wordt minimaal geraakt. Wel worden er inhoudelijke keuzes gemaakt om de stadswerking efficiënter te maken of het budget aan te passen aan de realiteit.
De werking van de hulp- en veiligheidsdiensten blijft gegarandeerd. Zo blijft het doel om het Gentse politiekorps uit te breiden, maar wordt de ambitie noodgedwongen bijgesteld van 50 VTE naar 26 extra VTE tegen 2025 gezien de lage instroom vanuit de politiescholen. Ook andere partners van Groep Gent leveren een inspanning. Gent blijft ook inzetten op een sterk ondernemersklimaat. Zo blijft het starterscontract, dat startende ondernemers een financiële duw in de rug geeft, behouden maar de terugbetaling van de inschrijvingskost voor de kruispuntbank voor ondernemers wordt geschrapt.
Het stadsbestuur vrijwaart de financiële steun voor de meest kwetsbare Gentenaars, maar bespaart door onder andere haar expertiserol minder te delen en externe vormingen stop te zetten. Het aanbod van het dienstenbedrijf sociale economie wordt teruggeschroefd. Zo zal er bijvoorbeeld niet meer ter plaatse gekookt worden in het personeelsrestaurant Campus Prins Filip.
Het stadsbestuur kiest ervoor om het woonaanbod en de ondersteuning van de meest kwetsbaren op de woonmarkt te vrijwaren. De inspanningen van de Stad om de energiefactuur van de burgers te verlagen, gaan onverminderd door. Het budget van de Energiecentrale blijft behouden en ook de investeringen in energiezuinige sociale woningen blijven overeind.
Om de doorstart van de Gentse evenementensector na corona te ondersteunen, bespaart het stadsbestuur op eigen evenementen. Het aantal pleinen op de Gentse Feesten blijft behouden, net als de voorziene subsidies voor de feestenkernen.
Bijsturingen en gedeeld ruimtegebruik
De omvang van verschillende projecten wordt bijgesteld. Dat is onder andere het geval voor Opvang en Oriëntatie: het aantal opvangplaatsen blijft behouden, maar de omkadering wordt gedeeltelijk afgeslankt. De lopende overeenkomsten voor het sociaal basiswerk blijven zoveel als mogelijk gevrijwaard, maar het voorziene nieuwe pioniersbudget voor startende middenveldorganisaties wordt niet verder uitgerold.
Doordat de stadsdiensten momenteel verspreid zitten over veel gebouwen, hebben de gestegen energieprijzen een grote impact op het stadsbudget. Het stadsbestuur heeft daarom het ambitieuze plan om in te zetten op gedeeld ruimtegebruik. Kantoren worden verder samengebracht op vier sites (AC Zuid, Campus Prins Filip, Onderbergen en het stadhuis). Ook in de wijken zullen stadsdiensten en ontmoetingsplekken op termijn meer ruimtes delen. Een versnelde investering in zonnepanelen drukt de energiekosten van de Stad op lange termijn.
De eerder aangekondigde zuurstofwijken worden niet meer uitgerold. Verdere doorgedreven inzet op autodelen blijft wel een speerpunt in deze wijken. Daarnaast komt er een veralgemeende slooppremie voor het volledige Gentse grondgebied. Het mobiel dienstencentrum houdt op te bestaan, maar de nabije dienstverlening in de wijken en de deelgemeenten blijft gegarandeerd. Zo worden onder meer de openingsuren van het wijkkantoor Rabot uitgebreid.
Het stadsbestuur blijft zich engageren voor een proper Gent. Huidige tarieven, zoals voor vuilniszakken, stijgen niet. Ivago bespaart voornamelijk door een aantal reeds geplande investeringen te schrappen. Zo komt de voorziene maandagopening van de recyclageparken er niet.
Door de gestegen grondstofprijzen worden investeringsprojecten duurder. In de zomermaanden volgt een uitgebreide oefening om ook op het vlak van investeringen de nodige keuzes te maken om hiermee om te gaan. Het is immers duidelijk dat de Stad minder zal kunnen doen met dezelfde middelen.
Sociale taxshift
Naast het Gemeentefonds vormen de bijdragen van de personenbelasting en de onroerende voorheffing de belangrijkste inkomstenbronnen voor de Stad. Die worden nu gelijktijdig aangepast en vormen een belangrijke pijler in het budgettaire toekomstplan. In totaal levert deze taxshift 23,4 miljoen euro op.
De onroerende voorheffing, een belasting op vermogen, stijgt met 175 opcentiemen van 913 naar 1088 opcentiemen. Dit betekent dat eigenaars van woningen, gebouwen of gronden meer zullen bijdragen. De laatste wijziging dateert van 2002.
Tezelfdertijd verlaagt het stadbestuur de aanvullende personenbelasting op inkomen met 0,4 procentpunt naar 6,5 procent. Dat is het laagste percentage van alle centrumsteden in Vlaanderen. Dit compenseert de verhoging van de onroerende voorheffing voor eigenaars van bescheiden woningen. Door deze shift verlagen de lasten op arbeid en wordt de koopkracht maximaal gevrijwaard.
Extra inkomsten
De helft van de inkomsten van de Stad komt uit het Gemeentefonds, en daarover beslist de Vlaamse Overheid. Het Gents stadsbestuur richt dan ook een oproep aan Vlaanderen om de inkomsten van de steden en gemeenten uit dit fonds dringend aan te passen aan de hoge inflatie.
Aangezien de financieel-economische crisis zich laat voelen bij veel Gentenaars, wil de Stad de koopkracht van de mensen zo veel mogelijk vrijwaren. De retributies, vergoedingen die inwoners betalen voor bijvoorbeeld vuilniszakken, kinderopvang, een zwembeurt in een stedelijk zwembad, sportkampen, … verhogen niet. Ook de dagprijs die bewoners van de woonzorgcentra betalen, zal begin 2023 niet geïndexeerd worden. De eerder principieel besliste belasting op masten en pylonen en de zogenaamde 'verhardingstaks' komen er niet.
Het stadsbestuur vraagt vanaf 2024 een grotere bijdrage van toeristen, goed voor 1,2 miljoen euro. Samen met de sector zal gesproken worden over een variabel tarief. Zo houden we rekening met betaalbaarheid voor gezinnen en jongeren en stimuleren we een spreiding van toerisme in de tijd. Op het vlak van parkeren blijkt uit de parkeerstudie en uit signalen van bewoners dat bijsturen nodig is: een aantal zones voor betalend parkeren krijgen een ander regime en sommige worden uitgebreid. Deze beslissing werd eerder al genomen en de uitrol is goed voor 2,4 miljoen euro.
Buffer
Naast de toekomstgerichte inhoudelijke keuzes zet het stadsbestuur ook in op een duurzaam budgettair plan. De inflatie gaat nog steeds in stijgende lijn. Ondanks de zeer moeilijke budgettaire oefening en context is het stadsbestuur er toch in geslaagd om een buffer te voorzien van structureel 2,8 miljoen euro. Een aanpassing van het Gemeentefonds door Vlaanderen aan de hoge inflatie zou nog extra ademruimte betekenen.