Gents spij­bel­ac­tie­plan

Elke school werkt aan een geïntegreerd beleid rond leerlingenbegeleiding. Het zorgcontinuüm* biedt een kader om dit beleid uit te bouwen. De school voorziet in een brede basiszorg voor alle leerlingen (Fase 0) en in verhoogde zorg voor leerlingen die het nodig hebben (Fase 1).

*BRON: Prodia

Fase 0: Brede basiszorg

• Een krachtige en motiverende leer- en leefomgeving.
• Visie op leerlingenbegeleiding, zorg en aanwezigheid.

Fase 1: Verhoogde zorg

• Extra ondersteuning in de vorm van remediërende, differentiërende, compenserende en dispenserende maatregelen.
•  Aandacht en zorg voor elke afwezigheid, bijv.: gesprek met leerling en/of ouders.
• Zorgwekkende afwezigheden melden bij het CLB (sowieso bij 5 halve dagen problematische afwezigheid).

Fase 2: Uitbreiding van zorg

• Het zorgteam van de school en de CLB-medewerker zoeken samen wat leerling, ouders en leraren nodig hebben. Hier kunnen schoolverwante begeleiders of hulpverleners binnen fysieke & mentale zorg ingeschakeld worden.

De zorgcoördinator of zorgleerkracht zijn het aanspreekpunt rond zorg op school. In het buitengewoon onderwijs kan je ook terecht bij de pedagogen of schoolpsycholoog.

Contact?

Voor meer informatie over zorg op school kan je contact opnemen met de pedagogische begeleidingsdiensten:

• Stedelijk onderwijs
• Katholiek onderwijs
• GO!

Leerplichtbegeleiding is een verplichte opdracht voor scholen en CLB’s (Centra voor Leerlingen Begeleiding). Wanneer een leerling zorgwekkend afwezig is, wordt een begeleidingstraject op maat opgestart. Een leerling of ouder kan dit niet weigeren.

Fase 0 en fase 1 van het zorgcontinuüm = De school is aan zet         

• Het CLB is bekend met het schoolbeleid en vervult een signaalfunctie vanuit haar dagelijkse ervaringen in samenwerking met de school. De signalen kunnen ook betrekking hebben op het leerrechtbeleid van de school
• Het CLB doet aan consultatieve leerlingbegeleiding, denkt samen met het schoolteam mee na over mogelijke acties en ondersteunt hen bij de uitvoering ervan.

Fase 2 = De regie voor individuele leerlingenbegeleiding ligt bij het CLB

Na bespreking bekijken het zorgteam van de school en de CLB-medewerker samen welke acties gepast zijn. Acties worden steeds op maat bepaald en worden tijdens daaropvolgende overlegmomenten geëvalueerd.

Wanneer nodig schakelt het CLB externe hulp in (schoolverwante begeleiders of hulpverleners binnen fysieke en mentale zorg), steeds in dialoog met de leerling en zijn ouders, en met de school.

Lees meer over de 'uitbreiding van zorg' op de website van Prodia

Fase 3 = Zorg op maat

De leerling krijgt een individueel aangepast traject. Het CLB begeleidt dit proces en werkt op maat samen met externe partners. Deze draaischijffunctie van het CLB laat toe nauw samen te werken met een waaier aan actoren binnen onderwijs, welzijn, gezondheid en justitie. Het CLB probeert waar nodig de brug te maken tussen deze actoren door hen actief te betrekken en beroep te doen op hun expertise. Er wordt hierbij zoveel mogelijk samen met en op maat van de leerling en zijn context gewerkt.

Lees meer over een 'individueel aangepast curriculum' op de website van Prodia

Scholen zijn in het kader van hun zorgbeleid alert voor leerlingen die regelmatig afwezig zijn, ook als die afwezigheid gewettigd is (bijv. D-codes). Deze leerlingen worden door het schoolteam met het CLB besproken op een daarvoor bestemd periodiek spijbeloverleg. Voorafgaand aan deze bespreking met het CLB neemt de school zelf contact op met de ouders en/of de leerling en wordt een inschatting gemaakt van de aard van de afwezigheden. 

Concreet:

• Elke leerling heeft via de school een CLB-contactpersoon.
• De school bespreekt leerlingen vanaf 5 B-codes met het CLB. Spijbelgedrag wordt hierdoor kort op de bal opgevolgd.
• Het CLB stimuleert scholen om ook leerlingen aan te melden die, omwille van ziekte of persoonlijke reden, dermate vaak gewettigd afwezig zijn dat dit een negatieve impact heeft op hun leervordering.

De contactgegevens van de CLB's vind je hier

• De gekwalificeerde uitstroom in secundaire scholen verhogen.
• Gericht op het versterken van schoolteams in het begeleiden van leerlingen die het op sociaal, emotioneel, juridisch, pedagogisch of persoonlijk vlak moeilijk hebben en op het bevorderen van de re-integratie van leerlingen in het onderwijs en/of de arbeidsmarkt.
• Kan naast curatief (NAFT bevindt zich in fase 2 van het zorgcontinuüm = uitbreiding van zorg) ook preventief worden ingezet in functie van een verontrustende spijbelproblematiek.

NAFT biedt een kwaliteitsvol en maatgericht traject aan.

NAFT versterkt:

• Leerlingen die tijdelijk intensieve begeleiding nodig hebben. De leerlingen kunnen individueel of in groep begeleid worden.
• Klasgroepen bij het creëren van een positief klasklimaat.
• Leerkrachten en schoolteams in hun omgang met jongeren en bij het creëren van een verbindend leer- en leefklimaat.

Een NAFT-traject vertaalt zich vaak in een samen gaan van interventies gericht op zowel leerling, klas(groep), leerkracht(en) als school.

NAFT-trajecten kunnen aangeboden worden binnen de school of op een andere locatie.

Het CLB meldt in overleg met de leerling, school en betrokken actoren de leerling/klas/school aan via het aanmeldingsformulier. Tijdens een wekelijkse dispatch bekijken en bespreken de verschillende partners van NAFT alle aanmeldingen. Bij de verdeling van de aanmeldingen wordt rekening gehouden met de expertise van de partners en de beschikbare plaatsen.

Contactgegevens van de verschillende NAFT organisaties:

Lejo Gent - Groep Intro Gent - VZW aPart - Jes Gent

• Het Steunpunt Leerrecht Leerplicht maakt deel uit van vzw TOPunt, een vzw die de drie Gentse CLB’s netoverschrijdend verbindt.
• Steunpunt Leerrecht Leerplicht richt zich op kinderen en jongeren die uit de onderwijsboot dreigen te vallen, door zorgwekkend spijbelen, veelvuldige schoolwissels en/of ernstige tuchtproblemen.
• De doelstelling van het Steunpunt Leerrecht Leerplicht is de kans op gekwalificeerde uitstroom van alle leerlingen verbonden aan de drie Gentse CLB’s te verhogen. Dit gebeurt in intensieve samenwerking met de CLB-collega’s en de scholen.

• CLB’ers ondersteunen door vorming op maat, informatiedeling, consultfunctie en coachingstrajecten. 
• Trajectbegeleiding voor leerlingen in het topje van het zorgcontinuüm. Het accent ligt op continuïteit in begeleiding en een integrale (gezins)aanpak.  
• Bruggen bouwen tussen Onderwijs, Welzijn, Gezondheid en Justitie.

Leerlingen worden steeds aangemeld door één van de 3 Gentse CLB’s. CLB en Steunpunt Leerrecht Leerplicht tekenen samen een traject op maat uit.  

Contact? VZW TOPunt

De hulpverleners binnen de brede instap (Kind & Gezin, CLC, JAC, CAW) zoeken zo veel mogelijk naar oplossingen in de vrijwillige – buitengerechtelijke – hulpverlening. Soms lukt dat niet en blijkt de situatie zo onveilig of bedreigend voor een minderjarige dat de hulpverlener het als zijn plicht ziet om op te treden.

Het ondersteuningscentrum jeugdzorg is een gemandateerde voorziening die kan tussenkomen voor kinderen, jongeren en ouders in verontrustende situaties, bij wie de vrijwillige hulpverlening moeilijk loopt of zelfs niet mogelijk blijkt. Dit noemen we maatschappelijke noodzaak.

Dit is vooral het geval bij verontrusting:

• De ontwikkelingskansen van een minderjarige zijn bedreigd. De jongere gaat bijv. heel weinig naar school.
• De (psychische, fysieke of seksuele) integriteit van de minderjarige is aangetast. Dat gaat bijv. over een kind dat wordt geslagen of misbruikt.

Zolang de hulp via het OCJ loopt, is het nog steeds vrijwillige jeugdhulp, dus met het akkoord van de jongere en zijn ouders. Een jongere of ouder kan echter niet eenzijdig beslissen om de hulp te veranderen of stop te zetten. Daarover wordt steeds samen beslist.

Het OCJ heeft vier kerntaken:

• Consult geven aan hulpverleners;
• Onderzoeken en beslissen of tussenkomst door de overheid noodzakelijk is voor de veiligheid of ontwikkeling van een kind of jongere;
• Hulpverlening opstarten of lopende hulpverlening mee opvolgen;
• Doorverwijzen naar de jeugdrechter als gerechtelijke jeugdhulp nodig is.

Wanneer de hulp in het kader van die verontrusting vastloopt of niet aanvaard wordt, kan de hulpverlener (CLB, maar dat kan ook Kind & Gezin, CAW of JAC zijn) terecht bij een gemandateerde voorziening zoals het OCJ. Meestal meldt een hulpverlener een gezin aan door middel van een motivatiedocument.

Ook de jongere zelf, zijn ouders en zijn vertrouwenspersoon kunnen rechtstreeks aanmelden. Wel gaan ze best eerst langs bij een algemene dienst, zoals het CLB of het jongeren advies centrum (JAC). De aanmelding kan persoonlijk, schriftelijk of telefonisch gebeuren.

Contact?

Ondersteuningscentrum jeugdzorg Gent-Eeklo

Spijbelen maakt in hoofde van de minderjarige geen als misdrijf omschreven feit (MOF) uit. Spijbelen is een inbreuk op de wet betreffende de leerplicht. De verantwoordelijkheid voor het naleven van de leerplicht ligt in eerste instantie bij de ouders en kan wettelijk gesanctioneerd worden.

Het Bureau Aanspreekpunt Scholen van Politie Zone Gent wil vooral de ouders activeren om de wet op de leerplicht waaraan hun kinderen moeten voldoen, na te leven.

• Spijbeldossiers bij het Bureau Aanspreekpunt Scholen van Politie Zone Gent

De Gentse scholen kunnen spijbeldossiers na nauw overleg met het CLB aanmelden bij het Bureau Aanspreekpunt Scholen (BAS) wanneer er sprake is van ‘manifeste onwil van de ouders’. Onder onwil van de ouders verstaan we de situatie waarbij de ouders moedwillig (niet uit onvermogen) hun kinderen thuis houden van school, of op de hoogte zijn van het spijbelprobleem van hun kinderen, maar daar verder ongeïnteresseerd voor blijven.

Bij ‘onwil van de minderjarige’ wordt de voorkeur gegeven om via de gemandateerde voorzieningen binnen de Integrale Jeugdhulp te werken. Eventueel kan de politie een aanmelding facultatief opnemen als finaal drukkingsmiddel om samen te werken met de hulpverlening.

Lees meer over de aanpak van de Politie

• Spijbelacties 

Tijdens het schooljaar kunnen gerichte spijbelacties georganiseerd worden in nauw overleg met de verschillende wijkcommissariaten. Bij het aantreffen van jongeren tijdens de schooluren, zal er contact opgenomen worden met de school om na te gaan of er effectief sprake is van spijbelgedrag. De ouders van de minderjarige worden in kennis gesteld van de vaststellingen.

Er wordt een PV wegens inbreuk op de leerplicht opgesteld (jongere en ouders worden verhoord).

• Aantreffen spijbelende jongeren tijdens politiecontroles

Indien jongeren worden aangetroffen tijdens algemene politiecontroles (bijv. controle aan het Zuid) of naar aanleiding van andere feiten (bijv. winkeldiefstallen), gaat de politie steeds na of de jongere aan het spijbelen is.

Indien de jongere aan het spijbelen is, wordt een afzonderlijk PV opgesteld m.b.t. inbreuk op de leerplichtwet (jongere en ouders worden verhoord).

• Leerplichtcontrole in opdracht van Agentschap voor Onderwijsdiensten (AgODi)

AgODi doet controle op de leerplicht.  Ouders worden tweemaal aangeschreven. Indien er geen antwoord komt van de ouders, wordt de naam van de jongere opgenomen in een overzichtslijst van leerlingen die niet voldoen aan de leerplicht.

AgODi maakt deze lijst over aan de politie. De wijkcommissariaten gaan na of er effectief sprake is van het niet naleven van de leerplicht en geven hierrond feedback aan AgODi.

• De school maakt de digitale meldingsfiche (Dienst Maatschappelijke Zorg), in samenspraak met het CLB, over aan het BAS. Deze meldingsfiche is te vinden op de website van Steunpunt Leerrecht Leerplicht.
• Deze meldingsfiche bevat een overzicht van de afwezigheden, de ondernomen acties vanuit de school, de samenwerking met het CLB en een onderbouwde argumentatie in het kader van manifeste onwil van de ouders.

Contact? Bureau Aanspreekpunt Scholen (BAS)

De rol van het parket in kader van schoolverzuim is eerder beperkt. Er dient een onderscheid gemaakt te worden tussen ‘manifeste onwil van de ouders’ en ‘manifeste onwil van de minderjarige’ in het kader van schoolverzuim (zie toelichting Politie Zone Gent).

In geval van ‘manifeste onwil van de ouders’ kan het parket overgaan tot dagvaarding van de ouders voor de politierechtbank.

In het geval van ‘manifeste onwil van de minderjarige’ is er een verschil in aanpak naargelang het soort verontrustende opvoedingssituatie (VOS).

• Wanneer het enkel en alleen over spijbelen gaat, dan zijn de school en het CLB aan zet en is er geen rol weggelegd voor het parket. De CLB’s kunnen op basis van het decreet Integrale Jeugdhulp de nodige stappen zetten (zie toelichting CLB).
• In die gevallen waar spijbelen samenhangt met een achterliggende verontrustende opvoedingssituatie of een als misdrijf omschreven feit (MOF) kan een politioneel nazicht meer duidelijkheid brengen op de situatie, en kan er (indien nodig) een aanmelding worden gedaan bij een gemandateerde voorziening (het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ) of het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK)).

Preventie blijft natuurlijk belangrijk, om te voorkomen dat jongeren afglijden naar een zwaardere VOS of het plegen van een MOF.

Het parket speelt voornamelijk een rol wanneer het spijbelen samenhangt met een achterliggende verontrustende opvoedingssituatie of wanneer de jongere daarnaast ook als misdrijf omschreven feiten pleegt. Het parket kan in dat geval opdracht geven aan de politie om onderzoek te doen naar de situatie van het kind of de jongere. Op basis van dit onderzoek kan het parket beslissen om een aanmelding te doen bij een gemandateerde voorziening.

Wanneer een jongere een als misdrijf omschreven strafbaar feit pleegt, is het parket belast met het opsporingsonderzoek naar deze feiten en zal het daarnaast ook oog hebben voor de verontrustende situatie waarbinnen we het spijbelen kunnen plaatsen.

De Sociale Dienst Jeugdrechtbank (SDJ) staat in voor de gerechtelijke hulpverlening.

Gerechtelijke hulpverlening is jeugdhulpverlening die door een jeugdrechter wordt opgelegd.

Deze bepaalt welke hulpverlening aangewezen is en hoelang deze zal duren.

De SDJ heeft hier diverse opdrachten in:

• Onderzoeken van maatschappelijke aard uitvoeren.
• Voorstellen van jeugdhulp formuleren naar de jeugdrechter.
• De opgelegde maatregelen opvolgen, evalueren en bijsturen waar nodig.

• De SDJ heeft de opdracht de situatie te onderzoeken vóór de jeugdrechter een beslissing neemt. Dat is het ‘maatschappelijk onderzoek’.
• Nadat de jeugdrechter een beslissing heeft genomen, zorgt de SDJ ervoor dat die beslissing wordt uitgevoerd. Dat gebeurt samen met de jongere, de ouders en de betrokken hulpverleners uit de brede instap en/of probleemgebonden hulp.
• De SDJ houdt de jeugdrechter op de hoogte van hoe het loopt en als het nodig is, vraagt de sociale dienst aan de jeugdrechter om de hulp aan te passen.
• Elk gezin krijgt een vaste consulent. Deze nodigt de jongere/het kind en de ouders uit voor een aantal gesprekken. De consulent zoekt samen met de jongere/het kind, de ouders, het familiaal en professioneel netwerk naar de beste oplossing.

Een kind of jongere komt niet zomaar bij de jeugdrechtbank terecht.

Je kan ook niet zomaar zelf naar de jeugdrechter stappen.

Het is het parket dat de situatie bekijkt en oordeelt of het nodig is om de jeugdrechter in te schakelen, bijgestaan door de SDJ.

Daar kunnen drie redenen voor zijn:

• De jongere heeft een delict gepleegd (MOF).
• De jongere/het kind zit in een verontrustende situatie (VOS).
• Er is urgent een gerechtelijke interventie nodig met oog op veiligheid.

Contact? Sociale dienst jeugdrechtbank Gent