Mathias Sercu openhartig over mantelzorg

Ik besefte eigenlijk niet dat ik mantelzorger ben, zegt Mattias Sercu als hij vertelt over zijn familie. Zijn oudste broer is ongeneeslijk ziek, een andere broer heeft autisme en 4 jaar geleden kreeg Mathias’ zoon Tore te horen dat ook in zijn lijf een ongeneeslijke vorm van kanker woedt. 'Mijn situatie is een beetje atypisch', legt hij uit. 'Ik sta er niet alleen voor en kan mijn tijd voor een stuk zelf indelen. Niet iedereen heeft dat geluk. Mantelzorg verdient alle aandacht, zodat mensen weten waar ze recht op hebben en waar ze terechtkunnen als ze zelf hulp kunnen gebruiken.’

‘Tore was 22 jaar, klaar om zijn vleugels uit te slaan, maar werd plots teruggeslingerd naar het ouderlijke nest. Voor ons was het evident om voor hem te zorgen. Wat we doen, varieert. Nu gaan we een keer per week mee naar het dagziekenhuis, maar er zijn periodes geweest dat we elke dag in het ziekenhuis waren, en onze camper op de parking stond. Mijn vrouw Ilse en ik zijn met 2, ons gezin is hecht, en ik heb een goede band met mijn 5 broers en zus. Er zijn mensen die dag in dag uit alles alleen doen en niemand hebben om hun zorgen mee te delen. Gedeeld leed is half leed: een cliché van jewelste, maar zo waar. Je haalt kracht uit praten met anderen.’ 

Johnny en Chantal 

Toen Tore zijn diagnose kreeg, stond Mathias’ televisiereeks Chantal in de steigers. ‘Ik heb serieus overwogen om mijn personage Johnny D’Haese aan iemand anders over te laten, maar producer Peter Bouckaert zei dat we het wel zouden regelen.' 

De film J’aime la vie, door Mathias geschreven en geregisseerd, is 2 keer uitgesteld. 'Tore moest een stamceltransplantatie ondergaan. ‘Nu plan je beter niets’, zei de dokter. Mijn gezin zei: ‘Je werkt hier al zo lang aan, dit móét je doen.’ Ik kreeg een standby regisseur. Zo kon ik op elk moment zeggen: ‘Nu kan het niet.’ Daardoor durfde ik het aan. Dat is geweldig.’ 

‘Er komt zoveel op je af. Je weet niet wat je overkomt. Soms is het waanzin. Onze situatie heeft veel gezichten gekend. In tijden van crisis schakelden we precies instant over op overlevingsmodus. To the rescue: jij doet dat, ik doe dit. Soms is dat duidelijker dan als het beter gaat, want dan weet je niet goed: kan, mag ik dit nu even loslaten?’ 

‘De golven zijn soms zo immens hoog, en breken met zulk een ongeziene kracht, dat je ze niet altijd kunt opvangen. Erover praten of eens bij iemand uithuilen, is als de dop van een fluitketel halen. Zelfzorg is belangrijk. Dat vergeten mantelzorgers vaak, omdat ze redeneren vanuit een onvoorwaardelijke liefde: ‘Ik ga dat voor u doen.’ Maar wie zorgt er voor hen? We hebben allemaal zorg nodig. Te veel mensen blijven onder de radar.’ 

Kankerekikooknieaandoen

Wie de documentaire Leven in verlengingen over Tore en zijn gezin heeft gezien, zag dat er ook kan worden gelachen. De plaagstoten vliegen regelmatig heen en weer. Mathias knikt. ‘Ook dat is om stoom af te laten. Humor lucht op. Weet je hoe de blog van mijn oudste broer heet? Kankerekikooknieaandoen’, lacht hij.

‘Er zijn geen taboes meer. Muren vallen weg. Uit noodzaak, ergens. Er komt een kwetsbaarheid naar boven. Als je die toelaat, kom je in een soort no-nonsense zone terecht. Ik heb mijn zoon op een totaal andere manier leren kennen. De maturiteit waarmee hij met zijn ziekte omgaat, is indrukwekkend. De dingen waarover wij de laatste jaren gepraat hebben, hebben ons dichter bij elkaar gebracht. Het is misschien raar om te zeggen, maar het is ongelooflijk hoeveel rijkdom een moeilijke situatie met zich kan meebrengen. Ik vraag me af: zou Elon Musk dezelfde persoon zijn als hij de pampers van zijn mama had moeten verversen, of zelf verzorgd had moeten worden?’ 

‘Ik ben veranderd. De bullshitfactor is weggevallen. Me druk maken over de catering op een set, dat de broodjes te slap zijn? Echt niet. Ook als ik met mijn muziek groep De Opportuniteiten op het podium sta, voel ik meer connectie met de mensen. En als mijn vrouw en ik ergens zijn waar het een hele avond over pensioenregelingen of vakantieplannen gaat, kijken we naar elkaar: zijn we weg?’ 

Proberen of negeren 

‘Het is niet te onderschatten wat het emotioneel met je doet als een naaste hulpbehoevend wordt. In mijn branche is emoties delen en kwetsbaarheid tonen niet raar. Gelukkig, want dat is belangrijk. Ken je het prentenboek De jongen, de mol, de vos en het paard? De jongen vraagt aan het paard: ‘Wat is het moedigste dat je ooit hebt gezegd?’ En het paard antwoordt: ‘Help.’ Dat vind ik zo mooi.’ 

‘En aan de mensen die iets willen doen, maar niet goed weten wat: steek een postkaartje in de bus. ‘Ge zijt goe bezig, ik vind het fantastisch wat je doet! En by the way: ik maak soep. Zin in soep?’ of ‘Ik zou morgen eens langskomen, welk uur past voor jou?’ Sla een brugje, neem initiatief. Proberen is beter dan negeren.’