Fietstocht langs naoorlogs erfgoed in Mariakerke
Speciaal voor Open Monumentendag stippelden we een fietsroute uit langs naoorlogs erfgoed. Fiets je mee?
In de Rijakker, de Korte Rijakkerstraat en de Edgard Blancquaertstraat vind je de ‘modelwijk’: een verkaveling uit 1955 op gronden van de ouders van architect Olivier Nowé. Wie er een perceel kocht, was verplicht om met Nowé, René Heyvaert of Daniël Craet te werken. Deze architecten ontwierpen er een modernistische wijk, die tal van architecten inspireerde. Als resultaat vind je in Mariakerke heel wat naoorlogs, voornamelijk modernistisch, erfgoed.
Welke bouwstijlen vind je op de route?
programma
-
En nu, op weg!
-
-
Woning Ingels
Vijverstraat 2
Dit is een modernistische woning gebouwd in opdracht van de heer en mevrouw Achiel Ingels volgens een bouwaanvraag van 1966, naar ontwerp van architect Louis Geirnaert.
De woning is opgevat als een strak, L-vormig volume onder platte daken. Opvallend is het gebruik van verspringende niveaus, waarbij het exterieur een eerlijke vertaling vormt van de inwendige planindeling en ruimtewerking.
Aan de noordoostzijde bestaat de woning uit een tweelaags, naar de straat uitgestrekt volume. De bovenbouw kraagt uit boven het functionele, van garages voorziene souterrain. Aan de zuid- en zuidwestzijde wordt dit volume geflankeerd door een eenlaags volume op een tussenliggend niveau dat de verhoogde begane grond vormt en het leefgedeelte omvat. Zo ontstaat de L-vormige plattegrond. Aan de zuidzijde sluit de woning aan op het niveau van de achtertuin en opent zich ernaartoe. Het optillen van het woongedeelte boven een functionele sokkel en het gebruik van splitlevels zijn kenmerkend voor het oeuvre van Geirnaert.
De bouwplannen voorzagen voor de gevels een in een lichte kleur geschilderde baksteen of een ‘tyrolerbezetwerk’. Als contrasterend materiaal koos Geirnaert voor ‘scheldesteen branders’ of breuksteen. De uitvoering sluit hierbij aan en combineert wit geschilderde bakstenen gevels met een afwerking van het souterrain in ruwe natuursteen en schouwen in gesinterde baksteen. De eenlaagse uitbouw aan de achterzijde wordt bovenaan afgelijnd door een uitkragende band, afgewerkt met horizontale planchetten in afzelia (vernieuwd). Het noordoostelijke volume is aan de boven- en onderzijde afgelijnd door een brede horizontale band in gladde beton, die terugspringt ten opzichte van de bakstenen gevelvlakken, en die de sculpturaliteit van de gevel verhoogt.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Woning Van Massenhove
Sierheesterlaan 14
Dit is een vrijstaande woning van twee bouwlagen, in 1969 ontworpen door het Gentse architectenbureau BARO.
De villa werd ontworpen in opdracht van Fernand Van Massenhove en is gelegen vlakbij het Roelandpark, bij het kasteel Van Tieghem de ten Berghe. De woning werd op het naastgelegen zuidelijk perceel uitgebreid met een vrijstaand bijgebouw waarin, volgens de bouwaanvraag van 1973, een zwembad, een bergplaats voor de caravan en tuingerief en een werkplaats werden ondergebracht. Volgens dezelfde bouwaanvraag werd in de zuidwestelijke hoek, aansluitend bij de woning, een terras met vijver aangelegd. Het perceel wordt aan de straat afgesloten met een rijk beplante voortuin omgeven door een laag bakstenen muurtje. Vooraan aan de oprit staat een roodgeschilderde betonnen brievenbus. Dergelijke brievenbus in een strakke vormgeving is een vaak terugkerend element in de architectuur van BARO.
In het ontwerp van de villa komen een aantal basiskenmerken en –principes van het architectenbureau BARO tot uiting. Kenmerkend is het gebruik van ‘zuivere’ materialen: het gevelparement is opgebouwd uit een donkerkleurige baksteen, volgens het plan een 'paars genuanceerde handvorm scheldesteen', gecombineerd met stroken van ruwe beton, onder meer boven de muuropeningen. De betonstroken zijn vandaag grotendeels geschilderd. De architectuur van de villa is dynamische opgebouwd uit verspringende volumes onder platte daken en met hoger oplopende en opengewerkte schouwen. De gevel aan de straatzijde toont enkel de inrit van de garage; de hoofdingang tot de woning bevindt zich in de noordgevel. Het dieperliggende portaal is ingevuld met een zwartgeschilderde metalen deur met kenmerkende centrale metalen cirkel en wordt rechts geflankeerd door een hoog zijlicht.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Villa David – Coene
Sierheesterlaan 20
familie David – Coene op een ruim, zuidelijk georiënteerd en ingesloten perceel. Hij ontwierp de woning in een innoverende laatmodernistische stijl met brutalistische elementen. De villa werd opgetrokken in zandkleurige Scheldesteen in halfsteens verband onder plat dak. Kenmerkend is het verzorgde parement in metselwerk met afwisseling van rechte en afgeronde hoeken en de ramen in donkergrijs geschilderde stalen profielen met grijs isolerend glas.
Aan de straatzijde is de villa heel erg monolithisch en gesloten, een kenmerkend element in de architectuur van Van Mossevelde. Hier bevindt zich een verzonken bouwvolume met twee bouwlagen. Een dalende inrit aan de noordzijde leidt naar een brede garagepoort waarboven een massief monolithisch blok in metselwerk een halve meter uitkraagt. Dit massieve volume heeft aan de noord- en oostzijde geen vensters. Net onder de overkraging loopt een langgerekt bandraam dat begint ter hoogte van de garagepoort en doorloopt rond de hoek van de noordgevel naar de oostgevel. Aan de oostzijde, tussen de fraai gemetste afgeronde hoeken van het eerste en het tweede bouwvolume bevindt zich een insprong die leidt tot de inkom onder een diepe luifel. Het tweede bouwvolume is aan deze zijde helemaal gesloten.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Villa ontworpen door Daniël Craet
Sierheesterlaan 26
Dit is een laatmodernistische woning ontworpen door de Gentse architect Daniël Craet, volgens een bouwaanvraag van 1970 in opdracht van Gustave De Clercq. Het ontwerp kwam tot stand met medewerking van Gerda Verheeke, die in de periode 1968-1970 als stagiaire in het bureau van Craet werkzaam was.
De woning is dichtbij de straat ingeplant op een omhaagd perceel met een ruime achtertuin. De voortuin wordt van de oprit afgescheiden door lage muurtjes in zwarte baksteen. De oorspronkelijke door de architect ontworpen brievenbus is niet bewaard.
Het is een interessant voorbeeld binnen het oeuvre van de architect, waarbij typische kenmerken uit zijn vroegste werken (tweede helft jaren 1950 en eerste helft jaren 1960), worden verrijkt met sculpturale details en het concept van een ommuurde patio. In de lijn van andere, vroege realisaties van Craet is de woning ontworpen met een grote aandacht voor oriëntatie en privacy, en vormgegeven als een asymmetrisch, witgeschilderd bakstenen volume onder een lessenaarsdak gemarkeerd door uitgewerkte schouwen. De witte afwerking van de gevels contrasteert met de zwarte beschildering van het schrijnwerk van de ramen. De noordelijke zijgevel is relatief gesloten en wordt gestructureerd door een terugspringende travee met de inkom, die links geflankeerd wordt door de halfondergrondse garage. Het exterieur vertaalt zo op een logische wijze de inwendige indeling op basis van drie split-levels.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed - Veerle De Houwer
-
Woning Veys
Albrecht Dürerlaan 20
Deze modernistische woning werd gebouwd in opdracht van Jacques Veys, naar een ontwerp van Eric Balliu uit 1964. De villa werd omstreeks 1972 uitgebreid met een aansluitende garage, volgens plannen van het bureau BARO dat Balliu samen met Johan Baele had opgericht. De plannen waren getekend door Marc Van Hoeteghem, en nagezien en ondertekend door Eric Balliu.
Woning Veys is omwille van privacy met de kortste zijde naar de straatkant gericht en situeert het woongedeelte op de bovenverdieping van het tweelaagse volume. De uitkragende, lichte bovenbouw rust op de benedenverdieping die is opgevat als een kleinere, massievere sokkel. Het ontwerp valt op door de afleesbare draagstructuur, die het karakter en de dynamiek van de gestapelde volumes bepaalt.
Het onderste volume is opgebouwd op basis van een betonnen draagstructuur, waarvan de gladde betonbalken aan de voor- en achterzijde in een open structuur tot buiten het volume zijn uitgewerkt. Dit verhoogt de sculpturaliteit van het geheel.
De benedenbouw omvat vijf identieke traveeën aan de langszijde. De bovenbouw daarentegen is een groter volume van zeven traveeën, dat aan alle zijden uitkraagt. De dynamiek wordt bijkomend versterkt door een terugsprong onder de dakoverstek van de centrale traveeën aan de beide lange zijden. De bovenverdieping in houtbouw rust op een raster van structuurbalken, dat op zijn beurt rust op grote structuurbalken (in oregon volgens de bouwplannen). Die balken benadrukken de regelmaat van de structuur en steken uit buiten het volume. Ook het lessenaarsdak (roofing) rust op gelijkaardige structuurbalken en is aan de zijkanten afgewerkt met gegalvaniseerde platen.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Woning Sackesijn
Unescolaan 14
Dit is een bescheiden villa in expo-stijl, volgens goedgekeurde bouwaanvraag van 23 april 1958 ontworpen door architect Prosper Boutchon, in opdracht van Jozef Sackesijn.
Het pand is ingeplant op een omhaagd bouwperceel op de hoek van de Albrecht Dürerlaan en de Unescolaan. Aan de kant van de Unescolaan, de zuidkant, wordt het voorafgegaan door een diepe voortuin met pad naar de voordeur. De villa heeft een bijna rechthoekig grondplan en is opgebouwd uit twee afzonderlijke volumes met verschillende hoogte. Het eerste telt één bouwlaag met parement in bruine baksteen op een plint van breuksteen en is voorzien van een uitkragend vlinderdak met nok parallel met de Unescolaan. Het tweede volume met souterrain staak haaks op het eerste en heeft een bakstenen parement, momenteel blauw geschilderd (oorspronkelijk wit), op een bepleisterde, zwarte plint en is eveneens voorzien van een uitkragend vlinderdak, met nok loodrecht op de Unescolaan. Bepaalde geveldelen onder de dakrand en rond de rechthoekige, gekoppelde vensterpartijen zijn bij beide volumes afgewerkt met verticale houten beplanking.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Woning De Maeyer
Guldenroedestraat 13
Dit is een bungalow in expo-stijl, volgens een goedgekeurde bouwaanvraag van januari 1961 ontworpen door de Gentse architect Rob Kesteleyn voor de heer en mevrouw De Maeyer-Verdegem.
De bungalow op onregelmatig grondplan is gebouwd op een smal, vrij diep, rechthoekig bouwperceel, dat kunstmatig opgehoogd werd en dat aan de straatzijde zuidoostgericht is. Door de ophoging kon het pand onderkelderd worden en ontstond de mogelijkheid om ook elders in het interieur met niveauverschillen te werken. Dit is ook merkbaar in de volumeopbouw, waarbij de lager gelegen noordoostelijke voorbouw duidelijk onderscheiden is van een centraal, hoger opgetrokken deel en een lagere, zuidwestgerichte achterbouw.
De volumes onder vlinderdaken met uitkragende dakranden zijn volgens de plannen opgetrokken in een combinatie van grijze Scheldesteen, zwarte leisteen en gebouchardeerd wit beton, op een plint van gekloven blauwe hardsteen. Ook geverniste planchetten worden gebruikt als gevelafwerking voor enkele details, zoals bepaalde zones boven vensters of onder de dakrand.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Dubbelwoonst De Broe
Guldenroedestraat 40 – 42
Deze ruime tweegezinswoning in laatmodernistische stijl werd in 1969 ontworpen door de Aalsterse architect Luk Van den Broeck, voor het architectenbureau Van Severen-Van den Broeck, in opdracht van P. en J. De Broe. Dergelijke groots opgezette villa’s, die qua vormgeving overeenkomsten vertonen met het werk van architectenbureau Konstrukto, komen meerdere malen voor in het werk van deze architect. Van den Broeck ontwierp echter ook meer conventionele constructies.
Beide villa’s zijn ingeplant op vrij diepe, rechthoekige percelen die aan straatzijde noordgericht zijn. Een voortuin met gazon, een oprit in kiezels naar de centrale garages en enkele solitaire bomen gaat de woningen vooraf. Beide woningen hebben ook een rechthoekige, betonnen plantenbak ter hoogte van de inkom.
De strakke, horizontaal belijnde volumes van één bouwlaag hebben een parement in witgeschilderde baksteen onder een plat dak met brede dakoverstek voorzien van een zwarte beplanking. Het geheel maakt aan straatzijde een gesloten indruk, onopvallend doorbroken door rechthoekige muuropeningen. Beide panden worden van elkaar gescheiden door een dubbele garage voorzien van rechthoekige poortopeningen, eveneens voorzien van een zwarte beplanking. Ondanks deze scheiding vertoont het geheel een sterke samenhang.
De straatgevel van nummer 42 is geheel gesloten, op een smal, horizontaal bandvenster onder het dak na. Ter hoogte van de inkom wordt de dakrand nog verder verbreed en gedragen door een slanke, metalen kolom, zodat een overdekt portaal ontstaat.
Een markant element bij de voorgevel van nummer 40 is een haaks op de gevel geplaatste dwarsmuur in witgeschilderde baksteen, die de blik naar de voordeur leidt. Ook hier is de dakoversteek breder ter hoogte van de voordeur, waardoor een overdekt portaal ontstaat.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Modernistische villa
Damstraat 1
Dit is een villa in de stijl van de Amsterdamse School, volgens kadastergegevens van 1936. Het paraboolvormig pannendak omsluit een klokvormige gevel waarin vensters worden gekoppeld tot een breed raam en houten geveltopvulling met horizontale planken en reliëf met vogel.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Villa
Mazestraat 3
Deze villa is een mooi voorbeeld van de plattelandsarchitectuur onder invloed van de Amsterdamse School, in de buurt van Damstraat nummer 1 en opgetrokken in dezelfde stijl in 1939.
-
Woning Kerre
Mazestraat 4
De woning voor de heer en mevrouw Kerre werd door het architectenbureau Raman en Schaffrath ontworpen in juli 1979. Het vrijstaande pand met postmodernistische inslag is naar achter ingeplant op een rechthoekig, omhaagd, beboomd terrein dat aan straatzijde noordwestgericht is.
De woning is opgebouwd uit twee gelijkaardige volumes met onregelmatig grondplan, die gespiegeld zijn ten opzichte van een diagonale as. Ze heeft een parement uit bruine baksteen (Hollandse straatklinker volgens de plannen) onder lessenaarsdaken gedekt met asbestcement (volgens de plannen). De volumes van twee en een halve bouwlaag lopen schuin af tot op de onderste bouwlaag ter hoogte van het terras in de noordoosthoek.
De gevels zijn over het algemeen vrij gesloten, behalve ter hoogte van het terras, waar ze volledig beglaasd zijn. De vensters hebben getrapte vormen, ingevuld met vierkante ramen, soms in combinatie met halve cirkels, kwartcirkels en driehoeken. Deze speelse vormgeving sluit aan bij het postmodernisme. Het schrijnwerk is volgens de plannen uitgevoerd in hout, de daken worden verlevendigd door hoge, slanke, stalen schouwen.
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-
Woning Blondeel
Mazestraat 46
Deze woning en atelier van glazenier Armand Blondeel is gebouwd naar een ontwerp van Dan Grootaert uit 1959. De woning is heel herkenbaar bewaard en is een representatief voorbeeld van Grootaerts kenmerkende, modernistische stijl. De vrijstaande woning bestaat uit twee volumes van één bouwlaag onder uitkragende lessenaarsdaken, met een functionele scheiding tussen het woongedeelte en het atelier.
De kunstenaarswoning van Blondeel vormt tot nu toe het vroegst gekende voorbeeld van Grootaerts modernistische stijl. Kunstenaarswoning Blondeel is opgevat als een vrijstaande woning, bestaande uit twee volumes van één bouwlaag onder uitkragende lessenaarsdaken. Deze omvatten een functionele scheiding tussen het woongedeelte aan de straatkant en het atelier erachter. Het volume met het atelier is hoger opgetrokken en omvat een bijkomende dakverdieping (mezzanine) aan de noordoostelijke zijde. Door te spelen met de grootte van beide volumes en ze achter elkaar en verspringend te plaatsen met een tegenovergestelde dakhelling, ontstaat een interessante dynamiek. De sculpturaliteit van het ontwerp wordt bijkomend versterkt door de aanwezigheid van in zaagstand verspringende wanden in breuksteen in de zuidwestelijke gevel van het atelier.
Bron: Inventaris Onroerend Erfgoed via Geoportaal | Onroerend Erfgoed
Foto: © agentschap Onroerend Erfgoed
-