Geschiedenis van de Gentse Feesten
De boeiende geschiedenis van de Gentse Feesten in een notendop. Van eerste Gemeentefeest in 1843 tot het culturele volksfeest van vandaag.
Het prille begin
Al sinds mensenheugenis was Gent een echte feeststad. Als hoofdstad van het graafschap Vlaanderen en zetel van het bisdom kende Gent een rijke traditie van officiële feesten zoals vorstelijke inhuldigingen en kerkelijke feesten zoals processies of bisschoppelijke vieringen.
Midden 19de eeuw was Gent ook een bloeiende haven- en industriestad. De bijhorende stand van handelaars en ondernemers uit de hogere burgerij waren verenigd in verschillende verenigingen. Ook zij hadden hun eigen feesten. Één van die verenigingen was de Union, een “sociéte bourgeoise” met zetel op de Kouter.
Zij lanceerden het idee om een “algemene kermis” of centraal georganiseerde “Gemeentefeesten” te organiseren. Deze moesten bijdragen aan de uitstraling van de stad.
Handig meegenomen was dat algemene feesten de bestaande parochiekermis en wijkfeesten kon vervangen. Deze genoten, in de ogen van de Union, te weinig uitstraling en dreven de werklieden uit de fabrieken in de richting van de cafés.
Er waren in hun ogen ook gewoon te veel kermissen en wijkfeesten. Gemiddeld genomen waren er van juli tot oktober 2 wijkkermissen per maand en nog een pak parochiefeesten. Dit betekende dat een deel van het werkvolk bijna 8 weken lang wel ergens aan het feesten was.
tijdslijn
-
1843
-
Met het luiden van de klokken van het Belfort starten de eerste Gemeentefeesten op 24 juni 1843.
De eerste Gemeentefeesten brachten een mix van feesten voor de burgerij en feest voor het volk.
Zo kon de burgerij naar de paardenkoers en naar verschillende avondfeesten. Het volk kon op het Sint-Pietersplein terecht voor volksspelen en schietingen. Daar deelde de burgerij ook brood uit aan de armen. Tijdens de periode van de feesten bleven de cafés de hele nacht open.
Er leken wel 2 feesten plaats te vinden. Toch was er 1 plek waar de burgerij en het gewone volk samen kwamen namelijk op het volksbal op de Kouter. De burgerij en het volk spreiden, weliswaar deels gescheiden van elkaar, hun beste dansmoves tentoon. Deze traditie bestaat nog steeds en gaat nu door het leven als Bal 1900.
Een vaste waarde op de feestkalender
De Gemeentefeesten veroverden een vaste plek in de feestkalender van onze stad en waren voor de burgerij een jaarlijks trefpunt. Het was hun manier om de banden aan te halen en een vorm van solidariteit te betuigen.
Bepaalde elementen, zoals gratis theater, circus, het volksbal, concerten, vuurwerk en tentoonstellingen vind je nog steeds terug in het programma.
De burgerij was tevreden maar op langere termijn was er onvoldoende vernieuwing. Het programma evolueerde weinig en na verloop van tijd kwam er sleet op de formule. De burgerij verloor in de 20ste eeuw ook voor een stuk haar elitaire status waardoor de Gemeentefeesten wegdeemsterden.
Gemeentefeesten na WO1
In de zomer van 1919 worden er opnieuw Gemeentefeesten georganiseerd. De organisatie greep terug naar de gekende recepten zoals het volksbal, concerten, vuurwerk, stoeten en gratis voorstellingen in de schouwburg (het huidige NTGent). Maar er werden ook nieuwe accenten gelegd zoals huldebetoon aan de gesneuvelde soldaten, een vredesoptocht en het planten van een vrijheidsboom.
Om alle Gentenaren te betrekken, werden er ook wandelconcerten in alle wijken van Gent georganiseerd. Zo werden alle buurten en dekenijen betrokken bij het feestgebeuren.
Er waren nog braderieën, poppenspelen, bloemenmarkten en bals maar de verjonging van het programma bleef uit. Het trouwe publiek verouderde en de feesten werden geleidelijk aan folklore.
Door maatschappelijke evoluties zoals het betaald verlof, de opkomst van de auto en het vrijetijdstoerisme richting zee werd deze evolutie nog versneld.
Begin jaren 60
Er komen meer en meer kritische stemmen op. Zo stelt het dagblad Vooruit in 1960 de vraag of de Gentse Feesten wel nog het vieren waard zijn. De hoogtepunten van die editie waren onder meer een jachthoornconcert, een biljartkampioenschap en een wedstrijd voor zangvinken.
De collega’s van de stadskrant De Gentenaar noteerden dat de “Gentse Feesten eens te meer tot het verleden behoorden”.
De organisatie had geen oog voor de nieuwe jeugd- en uitgangscultuur die in de jaren 60 opgang maakte en verjongde het programma niet. De stad wilde niet meer in het programma investeren omdat er zo weinig volk naar toe kwam en omdat er niet in het programma werd geïnvesteerd, kwam er geen volk naar toe. Een volledige blokkering dus.
In 1962 werd het Centrum ter Aanmoediging van Kunsten en Kunstambachten, beter bekend als Trefpunt, opgericht. De jonge Walter De Buck, schilder en beeldhouwwerker, exposeert er verschillende werken.
tijdslijn
-
1968
-
De Gemeentefeesten bestaan 125 jaar. Veel valt er niet te vieren. De Feesten zijn verveld tot een verstild, oubollig en traditioneel feest met bloemen- en zangwedstrijden voor vinken, een miss dekenijverkiezing en de jaarlijkse braderie.
De Minard trekt met het Gents volkstoneel nog steeds volle zalen en de activiteiten van het Huis van Alijn, met volksspelen en andere vergelijkbare activiteiten, blijven populair.
Een frisse wind
In 1968 trekt Walter De Buck, samen met zijn kompanen Herman Van Hecke en Wannes Van de Velde tijdens de viering van 125 jaar Gentse Feesten door de stad. Ze trekken van terras naar terras en spelen “voor den hoed”.
Een jaar later wordt de groep artiesten uitgebreid en onder meer Dirk Van Esbroeck en Roland Van Campenhout sloten zich aan bij het collectief. Ook tijdens deze editie trekken ze door de binnenstad van terras naar terras. Deze straatmuzikanten lokten kritiek uit van de middenstand en de traditionele organisatoren. Vandaag dragen straatmuzikanten en straatartiesten bij tot de sfeer van de Gentse Feesten. Stad Gent reikt er zelfs jaarlijks een prijs voor uit.
tijdslijn
-
1970
-
Walter De Buck en Trefpunt vroegen en kregen een vergunning, met bijhorende subsidie, om op Sint-Jacobs een feestplein in te richten.
Het begon met een podium voor Trefpunt, een terras met bar en een eetkraam met pannenkoeken en rijstpap.
Het programma op Sint-Jacobs, met de titel “Gentse Feeste gelijk in den tijd” had veel aandacht voor de Gentse liedjes van de oude Gentse volkszanger Karel Waeri. Walter De Buck, Wannes Van de Velde en blueslegende Roland stonden mee op de affiche. Naast muziek waren er overdag ook workshops en optredens voor kinderen en hun ouders en ’s nachts was er een filmvertoning.
De vernieuwing zorgt voor een nieuw elan op de Gentse Feesten. Ook de kermis op de Vrijdagmarkt surft mee op de populariteit van Trefpunt.
Ook op de Vlasmarkt gebeurt ook iets bijzonders. Als het podium op Sint-Jacobs sloot, gingen publiek en artiesten richting de Vlasmarkt en meer bepaald naar het café van Cecilia Carels. In de Ekkentu serveerde ze een van de meest iconische drankjes van de Gentse Feesten namelijk Irish Coffee. Het publiek en de artiesten konden er de ganse nacht op verder feesten.
De programmatie op de Vlasmarkt breidde in de daaropvolgende jaren verder uit met namiddagactiviteiten en straatartiesten van allerlei slag.
tijdslijn
-
1973
-
De rondgang van de Stroppendragers is tot op de dag van vandaag een onderdeel van de Gentse Feesten.
-
1977
-
Vuile Mong en de Vieze Gasten slaan op de Vlasmarkt de tenten van hun circus op.
In de tent worden er meerdere wereldrecords gebroken zoals wortelschrepen (Gust Buysse), stempelen, muilentrekken, vredesbrieven schrijven en zwart geld witwassen.
De Vlasmarkt wordt ook de plek voor links georiënteerd politiek theater met een scherp satirische en spottende inslag.
-
1978
-
Koorddanser Jan Verroken, artiestennaam Waldo, wandelt van het druppelkot aan Sint-Jacobs naar een 15 meter hoge kraan op de Vlasmarkt.
-
1980
-
De programmatie is in handen van Stad Gent.
-
1985
-
Hij neemt de fakkel over van Walter De Buck.
-
1986
-
Ze programmeren succesvol revue, variété, volksdansoptredens, lokale muziekgroepen en coverbands.
-
1988
-
Ze programmeren voornamelijk aperitiefconcerten en café-chantants onder leiding van Lily Castel.
-
1989
-
Het Puppetbuskerfestival, gegroeid uit Theater Taptoe dat sinds de jaren 70 poppenvoorstellingen voor volwassenen bracht, wordt een vaste waarde op de Gentse Feesten.
Politieke satire vormde een onderdeel van het repertoire, wat later zou uitmonden in het “spelleke van Drei Kluite” met Pierke Pierlala. Pierke Pierlala is, dankzij poppenspeler Luc De Bruyker, een bekend fenomeen in Gent en daarbuiten.
-
1990
-
Het eerste Europese straattheaterfestival is een feit. De lat lag artistiek onmiddellijk hoog. Het festival gaat later verder onder de naam Internationaal Straatheaterfestival en nog later Miramiro. Ondertussen vormt het straattheater een bekend en fel gesmaakt onderdeel van de Gentse Feesten.
-
Eric Goeman organiseert de eerste Gentse Feestendebatten.
-
Coverbands palmen de Groentenmarkt in en zorgen elke avond voor een afgeladen vol plein.
-
1995
-
Ten Days Off wordt voor de eerste keer georganiseerd tijdens de Gentse Feesten. 20 edities lang brengen ze heel wat topdj’s naar Gent en staan ze borg voor nachtenlang feestplezier.
-
2000
-
De organisatie van Sint-Baafs komt in handen van de vzw Onder De Draak. De vzw weet het Sint-Baafsplein om te toveren tot een geliefde plek voor velen.
-
2002
-
In het Gravensteen vindt het eerste Blue Note (records) festival plaats. Het festival verhuist later van locatie naar de Bijloke en gaat nu nog verder onder de naam Gent Jazz festival.
-
Ook nieuw dat jaar is Boomtown, toen nog op de Oude Beestenmarkt. Boomtown mikt op de jeugd met de focus op pop- en rockmuziek.
-
Polé Polé doet ook zijn intrede op de Gentse Feesten. Vanaf 2004 vind je Polé Polé terug op hun vertrouwde stek aan de Gras- en Korenlei.
-
Trefpunt organiseert voor de eerste keer een vierdaags jeugdcircusfestival in het Baudelopark.
-
2003
-
De eerste ploegvoorstelling op het Sint-Baafsplein is een feit. Sindsdien is het voor vele Gentenaars een vaste afspraak in hun agenda.
-
2004
-
CirQ krijgt een vaste plek in de Willem de Beersteeg. Het collectief zit niet verlegen om een stunt en voegt heel wat absurditeit en hilariteit toe aan de Gentse Feesten. Ondertussen een klassieker voor heel wat bezoekers.
-
2007
-
Derek en zijn vrienden toveren het Beverhoutplein om tot place Musette. Overdag vind je er een brocantemarkt en ’s avonds brengt de Franse chanson je in hogere sferen.
-
2009
-
Boomtown verhuist naar de Kouter en programmeert voortaan ook op verschillende binnenlocaties rond de Kouter.
-
2010
-
Het Laurentplein krijgt een nieuwe invulling en gaat voortaan als Luisterplein door het leven. Sindsdien werd het Luisterplein een vaste waarde voor heel wat bezoekers.
-
2014
-
De Gentse Feesten starten voor het eerst op vrijdag in plaats van zaterdag.
-
Walter De Buck, de pionier van de vernieuwde Gentse Feesten, overlijdt.
In datzelfde jaar speelt Luc De Vos met Gorki op de openingsavond Sint-Jacobs plat. Luc De Vos, fervent bezoeker en artiest op de Gentse Feesten, zal later op het jaar jammer genoeg ook overlijden.
-
2018
-
De Gentse Feesten bestaan 175 jaar. Naar aanleiding van de verjaardag verschijnt het boek "175 jaar Gentse Feesten".
Om de verjaardag niet onopgemerkt voorbij te laten gaan, spuwt de Gentse draak bovenop het Belfort vuur.
De vuurspuwende draak groeit uit tot de publiekslieveling van deze editie. Honderdduizenden bezoekers kijken verwonderd naar het dagelijkse spektakel.
-
2020
-
Covid-19 houdt de wereld in zijn greep. Voor het eerst in 101 jaar vinden er geen Gentse Feesten plaats.
-
2021
-
Covid-19 houdt de wereld blijvend in zijn greep. De Gentse Feesten worden opnieuw geannuleerd. De Gentenaar kijkt nu al reikhalzend uit naar de volgende editie in 2022.
-
De Gentse Feesten behoren vanaf nu tot het Vlaams Immaterieel Erfgoed. Vlaanderen kent de erkenning toe omdat het de Gentse Feesten beschouwt als één van de grootste volksfeesten in Europa.
