Project renovatie en herbestemming van de Heilig Hartkerk en de Pastorijwoning

De omgeving van het Heilig Hartplein heeft alle troeven om de rol van een echt centrum te vervullen. In de kerk, de oude pastorie ernaast en op het plein kunnen we verschillende noden van de wijk een plek geven: ontmoeting, ontspanning, lokale economie … De Stad legde met grote zorg én met de wijk een puzzel samen die wonen, werken en samenleven in de buurt alle kansen geeft. Hiermee ging het ontwerpteam De Smet – Vermeulen Architecten aan de slag om eind 2020 een definitief ontwerp voor de kerk en de Pastorij klaar te hebben.

Kerk tussen plein en tuin

Net zoals heel wat kerken krijgt ook de Heilig Hartkerk een nieuw leven. Tot nu toe had de kerk één toegang recht tegenover het Heilig Hartplein, zonder interactie
met het plein, de tuin of de pastorij. Daar wil de Stad Gent verandering in brengen.

Door de zijgevels open te maken en glazen wanden te plaatsen achter de zware gevel, maken we een visuele verbinding tussen plein en tuin: van op het plein kan je door de kerk kijken naar de gemeenschappelijke pastorijtuin en omgekeerd. Dit zorgt er ook voor dat er een overdekte gaanderij ontstaat tussen de glazen wand en de oude gevel. Door de hoge glazen wanden blijft de oorspronkelijke omvang van de kerk zichtbaar en voelbaar.

De kerk ligt iets hoger dan het plein. Dit niveauverschil lossen we op met een paar treden, waarop je even kan verpozen. Aan tuinzijde maken we een overdekt terras: dit is de zonnekant en dus een uitgelezen plek om te genieten van de zon of om te spelen.

Op het gelijkvloers komt er een solidair buurtrestaurant, een buurtliving – en keuken. Samen met de buren iets eten of gezellig bijpraten in de living, het kan allemaal. Ook andere buurtactiviteiten zijn welkom.

We openen de kerk niet voor één groep, maar voor alle bewoners in de wijk.

We maken een nieuwe verdieping in de kerk waar grotere activiteiten kunnen plaatsvinden. Deze extra verdieping creëert meer ruimte en zorgt ervoor dat we de ruimtes eronder beter kunnen verwarmen. De voormalige sacristieën en het koor ondergaan geen grote renovatiewerken. We knappen ze hier en daar wat op zodat er buurtactiviteiten kunnen plaatsvinden.

Kortom, voor elke activiteit voorzien we een passende plek met een passende sfeer.

Toegankelijk voor iedereen

Het gebouw zal toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers vanop het plein via een zachte helling, naast de treden. Aan deze zijde bevindt zich ook meteen de hoofdtoegang die in het midden van de kerk is voorzien. Via een tochtsas kom je het solidair buurtrestaurant binnen.

Daarnaast is er een centrale lift- en trapkoker voorzien die toegang geeft tot elke ruimte. Langs de buitenzijde van de kerk is ook elke ruimte afzonderlijk toegankelijk. Dit laat toe om ruimtes samen of los van elkaar te gebruiken zonder andere activiteiten te storen.  Zo kan je de buurtliving aan tuinzijde bereiken via het overdekt terras. 

Het sanitair bevindt zich dicht bij de lift- en trapkoker aan de kant van het plein. Zo is het gemakkelijk bereikbaar.

Klimaat op maat

Verwarmen waar nodig

Een kerk op een verantwoorde manier verwarmen is niet evident. Afhankelijk van de ruimte en de activiteiten die er plaatsvinden, zal er dus op een andere manier geïsoleerd en verwarmd worden. De ruimtes onder de nieuwe vloer van de polyvalente zaal zullen we volwaardig isoleren. Zo zijn ze ook het makkelijkst energiezuinig te verwarmen. Dat zijn de ruimtes voor intensief, dagelijks gebruik zoals het restaurant, de buurtliving, de kleedkamers … .

De toiletten, de kleedkamers en de lokalen in de sacristieën krijgen aparte elektrische stralingsradiatoren. Dat zorgt ervoor dat we kunnen kiezen wanneer we deze radiatoren gebruiken. Voor de kleedkamers bijvoorbeeld twee keer per dag en enkel op de dagen dat het restaurant open is.

De polyvalente ruimte en de ruimtes in het koor worden (voorlopig) niet geïsoleerd. Deze ruimtes zijn bedoeld voor activiteiten die niet te lang duren of minder verwarming nodig hebben (overdekte sport- en spelactiviteiten). Dit geldt ook voor de sacristieën.

De lift- en trappentoren is beschut en wordt niet verwarmd. De overige ruimtes zijn beschutte buitenruimtes.

Duurzame energie

Het overgrote deel van de technische installaties zoals warmtepompen, luchtgroepen, enz. voorzien we in de toren en het zuidelijk portaal. We streven ernaar om de kerk 90% van de tijd enkel met de warmtepompen te kunnen verwarmen.

Regenwater

Het regenwater voeren we deels af via bestaande rioleringen. Daarnaast voorzien we ook een regenwateropslag die we inzetten voor het verbruik van de kerk, voornamelijk sanitair. Tot slot komt er in de toekomst een regenopslagplaats op het plein. Zowel de buurt als de Groendienst zouden die opslagplaats voor regenwater kunnen gebruiken.

Restauratie

Een deel van de daken en gevels werd eerder al gerestaureerd. Nu pakken we de overige daken en gevels aan. Dit gebeurt naar historisch model en met respect voor de architectuur.

Waar mogelijk materiaal recupereren

We kiezen ervoor om waar mogelijk de bestaande kleurrijke tegelvloeren te behouden of de tegels te recupereren en hiermee nieuwe patronen te vormen.
De overdekte buitenruimtes, professionele keuken, het sanitair en de kleedkamers krijgen nieuwe keramische tegels.

Voor de polyvalente zaal en de overloop er naartoe, kiezen we voor een kleurrijke gietvloer aangevuld met een plankenvloer in de buiten- en binnenpasserelle.
In het koor van de kerk behouden we de verlichting en ook de mooie kasten in de sacristieën blijven.

Renovatie van de oude pastorij

De link met de oude pastorij mag niet ontbreken. Een groep bevlogen buurtbewoners, Vzw Pastory, zette deze plek enkele jaren geleden opnieuw op de kaart. Hier zetten we verder in op activiteiten die kleinere ruimtes en een huiselijke sfeer vragen zoals co-werken, vergaderen, een buurtliving, een donkere kamer, enz.

Ook het buurtnestje krijgt hier zijn vaste stek. Op die manier wordt het toegankelijker en zichtbaarder in de wijk. Het gezellige salon is een laagdrempelige ontmoetingsplek voor bv. de koffiemomenten. Ook verschillende partners uit de wijk vinden er elkaar.

Eén gebouw, drie delen

een ontmoetingsplek waar bewoners vergaderen, samenwerken, vieren en creëren. Een nieuwe overdekte toegang aan de kant van het plein maakt deze ruimte zichtbaarder en toegankelijker. De living op het gelijkvloers bestaat uit 2 grote ruimtes. De voorste kamer blijft behouden en kan afgesloten worden. Daarnaast komt er een nieuwe uitbouw met toegang tot de tuin.

Aan de inkomruimte maken we de bestaande gevelopeningen open tot op de grond. We voorzien de openingen van luiken die tonen of het gebouw al dan niet open is voor de buurt. Het nieuwe sanitair is bereikbaar vanuit de overdekte inkomruimte. Zo is het ook toegankelijk tijdens buitenactiviteiten zonder dat de rest van het gebouw moet worden opengesteld.

De lokalen op de verdieping van het hoofdgebouw maken we brandveilig. Zo kan de buurt ze na de renovatie gebruiken als vergaderlokalen, projectiezolder, donkere kamer, atelier, knutsellokaal,... . In de huidige achterbouw komt het buurtnestje. Deze centrale plek zorgt voor een nauwere samenwerking tussen verschillende wijkorganisaties. Deze ruimte, met een werkplek op de mezzanine voor de buurtwerker, heeft een eigen toegang, maar is ook verbonden met de rest van het gebouw.

Renoveren en isoleren

De bestaande uit- en achterbouw moeten we renoveren met een blik op de toekomst. We kiezen ervoor om bestaande vloeren van de uit- en achterbouw uit te breken en vloerisolatie te voorzien.

De bakstenen gevels van de achterbouw behouden we en krijgen langs de binnenzijde een geïsoleerd houtskelet. Het dak van de achterbouw vervangen we door een nieuw, geïsoleerd dak. We behouden de ramen die al vernieuwd zijn. Op andere plaatsen voorzien we nieuw buitenschrijnwerk.

We isoleren ook het dak van het hoofdgebouw en maken het luchtdicht. Op de zolder isoleren we de gevels langs binnenzijde. Zo ontstaat er een energiezuinige dakkamer. De originele ramen worden vervangen door beter isolerende ramen.

In het hoofdgebouw leggen we de focus op het verhogen van het (thermisch) comfort en de veiligheid. Ook langs de buitenzijde krijgt de oude pastorijwoning een opknapbeurt. Zo wordt de buitenzijde van de pastorij in haar oude glorie hersteld.

Sterke partners, goede buren

Met de renovatie en de herbestemming van de kerk en de pastorij willen we in de Dampoortwijk volop inzetten op ontmoeting. We willen het verenigingsleven en bewonersactiviteiten alle kansen geven. We willen een platform creëren voor spontane en toevallige ontmoetingen tussen buurtbewoners.

Samen maken we een echt hart voor de Dampoort. Om dit plan te doen slagen is samenwerken met de buren en de buurt belangrijk. De Kring, school De Krekel, Open Huis Krekelberg, SiVi, Buurtwerk, vzw Pastory, de handelaars op het plein … .