Wijkstructuurschets voor de ruimere omgeving van de campus UZ Gent (in opmaak)

Enerzijds verstedelijkt de wijk aan een snel tempo, anderzijds voelen de bewoners zich op dit moment geen volwaardig deel van de stad. De perceptie is die van veel lasten en weinig tot geen lusten. Inwoners geven aan dat ze het gevoel hebben ‘vergeten te zijn’ door de Stad.

In dit spanningsveld situeert zich wat wij zouden omschrijven als de hoofdvraag voor deze wijk: hoe maakt ze de transitie van ‘randstad’ naar een volwaardige en kwaliteitsvolle stadswijk van Gent?

Typerend voor de wijk is haar meervoudige identiteit. Er is niet één, maar er zijn meerdere wijken en buurten, al dan niet met een eigen klein centrum, en campussen met uiteenlopende karakteristieken. Deze meervoudige identiteit is een sterkte die onvoldoende naar boven komt.

We kunnen de wijk omschrijven aan de hand van drie ruimtelijke hoofdstructuren: wijken, campussen en grote verkeerswegen. Elk van deze structuren is in het verleden te onsamenhangend ontwikkeld.

De komende jaren staat de wijk voor grote veranderingen. Niet alleen bouwt het Universitair Ziekenhuis een nieuw ziekenhuis en wordt de volledige campus onder de loep genomen, ook de site Henri Story en de woonbuurten Ottergemse Dries, Kauwplein, Steenakker, De Pintelaan en Cyriel Buyssestraat worden mee onderzocht: hoe kunnen deze 20ste-eeuwse buurten zich de komende jaren verder ontwikkelen? Tegelijk zijn ook de andere wijkdelen in ontwikkeling, zoals Nieuw Gent.

Een wijk staat niet op zich, maar is intern verbonden en verbonden met de stad en met de ruime omgeving. De aanwezigheid van verschillende bovenlokale stedelijke functies, de aanwezigheid van op- en afritten van de E17 en de R4, en de nabijheid van de binnenstad zorgen voor veel verschillende soorten relaties doorheen en/of naar de wijk. De wijk wordt ook begrensd door de grotere groenpool Parkbos en twee groenklimaatassen, namelijk langs de Schelde en van/naar het Parkbos. Deze assen vervullen eveneens een verbindende rol, zowel ecologisch als recreatief. Daarnaast gaat verbinden ook over ruimte creëren voor het sociaal verbinden van deze ontzettend diverse wijk. Verbinden gaat dus over verplaatsingen en mobiliteit, maar evenzeer over ecologische en sociale netwerken, over buurtwerking of voorzieningen met een verbindende rol zoals de bibliotheek, of het wijkgezondheidscentrum. Deze ambitie speelt op verschillende schaalniveaus, namelijk binnen de wijk zelf en in relatie tot de stad en de ruimere omgeving. Een verbonden wijk is intern doorwaadbaar en extern goed ontsloten te voet, met de fiets, het openbaar vervoer en de auto. Ze trekt de kaart van de zachte weggebruiker. Het spelende kind is maatgevend. De auto is te gast zonder dat de autobereikbaarheid van woningen en aanwezige functies uit het oog wordt verloren. Een verbonden wijk heeft een fijnmazig karakter en biedt voldoende ruimte voor diverse ontmoetingen. Dit fijnmazige karakter en de ontmoetingsruimtes bieden kansen voor het versterken van het groenblauwe netwerk en het klimaatadaptieve karakter van de wijk. Deze ambitie zet in op het gedifferentieerd omgaan met de interne en externe verbondenheid van de wijk. Deze gedifferentieerde verbondenheid vormt de lijm tussen de levendige lokale identiteiten en de genereuze stedelijke functies.

Karakteristiek voor deze wijk is de aanwezigheid van verschillende bovenlokale stedelijke functies. Ze zijn in het verleden op een randstedelijke manier ingepland en groeiden ook zo verder. Het zijn eilanden met een eigen interne logica die de leesbaarheid van de wijk verstoren. Het gaat om de campus UZ Gent, campus Sterre, campus Heymans/Farmacie, campus Proeftuinstraat, campus Vesalius, campus De Deyne, Coca-Cola, de ijsbaan Kristallijn, de Ghelamco-arena en omgeving, en de bedrijventerreinen aan de overkant van de E17. Deze stedelijke functies zijn vandaag ‘weinig genereus’ ten opzichte van de wijk. Ze staan los van hun omgeving waarin ze liggen. Als we stad willen maken, moeten deze bovenlokale stedelijke functies zich op een genereuze manier naar de wijk toe heroriënteren.

Een genereuze stedelijke functie creëert met haar aanwezigheid meerwaarde voor de wijk. Ze maakt stad, creëert ruimte op mensenmaat. Ze draagt actief bij tot een verbeterde (be)leefbaarheid van haar omgeving (mobiliteitsdruk, geluid/geur/vervuiling …). Een genereuze stedelijke functie is toegankelijk en doorwaadbaar. Ze zet in op gedeeld ruimtegebruik en is programmatorisch verweven. Een genereuze stedelijke functie bouwt mee aan een klimaatrobuuste wijk, versterkt de groenblauwe netwerken (ecologische groene verblijfsruimten) en speelt een actieve rol in de energieomslag van de wijk (warmtenetten, zonnepanelen,…).

We koesteren de aanwezige meervoudige lokale levendige identiteiten als sterkte. De toekomst van de wijk bouwt verder op wat vandaag al aanwezig is en versterkt dit. Het karakter van een plek wordt bepaald door een mengeling van factoren: type bebouwing/morfologie (woonblokken, tuinwijk, rijwoningen, villa’s, ...), aanwezigheid van (buurt)groen (tuinen, parken, sportvelden, ...), sociale samenstelling (inkomen, afkomst, leeftijd, …), aanwezigheid van functies en diensten (productie, onderwijs, zorg, ...). Dit uit zich in het groene karakter van de tuinwijk Steenakker, de aanwezigheid van ruimte in Nieuw Gent, de fijnmazigheid van Ottergemse Dries, de aanwezige ruimte voor productie en bedrijvigheid,... En in elk van deze lokale levendige identiteiten vinden we vandaag al verschillende vormen van centraliteiten of centrale plekken terug. Deze heterogeniteit aan centraliteiten willen we gedifferentieerd versterken vanuit de eigen kwaliteiten op maat van de buurt, en die verbindend inzetten naar de rest van de wijk toe, met aandacht voor alle verschillende inwoners/gebruikers. Een centraliteit op maat van elke buurt is een aangename plaats voor ontmoeting, die bruist en leeft, waar er ruimte is voor handel en diensten,…. Dit zijn de pleintjes, de clusters van lokale handel, de groene parken,… Deze plekken vormen de lokale attractiepolen voor de buurt en de wijk.

We verzamelden ideeën en signalen uit jouw wijk.

We luisterden naar jouw mening op de wijkmarkt in Campus Atelier, De Pintelaan 263, 9000 Gent, tussen 15.30 uur en 20.30 uur.

Na de wijkmarkt van 4 maart konden we door de coronacrisis niet meer fysiek terugkoppelen met de bewonersgroepen, maar we zaten niet stil en organiseerden online ambitiegesprekken. Ook het resultaat van deze gesprekken verwerken we in het ontwerp van de wijkstructuurschets.

We hielden een online wijkdialoog met verschillende bewoners en stakeholders om ons ontwerp nog verder te testen en te verfijnen.

We vroegen verder adviezen op om die te verwerken in het eindrapport.

Zodra de wijkstructuurschets definitief klaar is, geven we tekst en uitleg.

Vanaf dan kunnen we nieuwe ontwikkelingen uitwerken met de wijkstructuurschets als ruimtelijk kader. Het kan gaan om publieke ruimte, zoals een park of een straat, maar het kan ook gaan om private eigendommen zoals gebouwen en tuinen. Het kunnen ook grotere gebieden zijn, zoals een campus. De wijkstructuurschets is geen gedetailleerd bestemmingsplan zoals een ruimtelijk uitvoeringsplan, maar het is een ruimtelijk kader dat de grote lijnen uitzet. Voor kleinere projecten zal de wijkstructuurschets dus minder doorwegen, tenzij het over strategisch interessante plekken of programma’s gaat.