Zieke werknemer? Ga meteen in gesprek voor een succesvolle terugkeer

Als werkgever heb je er alle belang bij dat je werknemers gezond zijn en zich goed in hun vel voelen. Welke rol kan je daar zelf in spelen? En hoe pak je het aan als een medewerker uitvalt? Voor wie de Business Bites inspiratiesessie in oktober 2024 heeft gemist, legden we gastspreker Lode Godderis, CEO bij preventiedienst IDEWE en professor aan de KU Leuven, alvast enkele vragen voor.

Wat kan je als werkgever doen aan ziekteverzuim? En maakt het uit of je een klein of een groot bedrijf hebt?

‘In een klein bedrijf kan je als bedrijfsleider een heel grote impact hebben. De directe leidinggevende blijkt namelijk een doorslaggevende invloed te hebben op het gezondheidsgedrag en het mentaal welzijn van medewerkers. Mensen kopiëren hun leidinggevende: als die zich laat vaccineren tegen griep, zullen werknemers dat ook vaker doen. Als die blijft mailen tijdens de vakantie, dan zullen medewerkers dat ook sneller doen. Een goede relatie met de leidinggevende en de collega’s blijkt ook de grootste beschermende factor tegen ziekte. Dat is dus eigenlijk een mooi compliment voor alle bedrijfsleiders en leidinggevenden. 
Grote bedrijven hebben natuurlijk het voordeel dat de wetgeving op hun maat is geschreven en dat ze de capaciteit hebben om een beleid uit te stippelen. Ook als het gaat over re-integratie na ziekte hebben ze meer mogelijkheden. Bij een kleine werkgever is de wil er meestal wel, maar is het soms moeilijk haalbaar om aanpassingen te doen. Ook daar geldt: of een medewerker met succes terugkeert na ziekte, wordt vooral bepaald door het contact met de werkgever, in de persoon van de leidinggevende.’

Neemt het ziekteverzuim in België eigenlijk toe?

‘Vooral het aantal mensen dat langer dan een jaar ziek is, neemt toe. Dat is die befaamde kaap van 500.000 Belgen. Dat komt onder meer doordat de werkende populatie veroudert en er steeds meer vrouwen aan het werk zijn. Die hebben een hoger risico op langdurige ziekte omdat ze vaker in zorgberoepen werken, nog altijd meer worstelen met work-lifebalans, en doordat werkvloeren vaker op mannen zijn afgestemd. We zien ook dat het aandeel van mentale gezondheidsproblemen in het geheel steeds groter wordt.’ 

Hoe verhouden we ons op dat vlak tot andere Europese landen? 

‘België zit op Europees niveau ergens in de tweede helft van de middenmoot, maar vergelijken is moeilijk. Zo hebben financiële drivers een grote impact op de verzuimcijfers. Als je weet dat werknemers in Nederland twee jaar gewaarborgd loon krijgen bij ziekte, dan snap je dat dat een verschil maakt. Want als iemand uitvalt, draag je daar als werkgever potentieel twee jaar de gevolgen van. In elk geval is onze aanpak anders dan de landen die in de kopgroep zitten. Zo gaan ze in Scandinavische landen veel bewuster om met verzuim. Mensen die ziek zijn, worden daar heel sterk opgevolgd. Binnen de week wordt dat al in gang gezet, met de focus op werk. Wat kan werk gaan betekenen in het genezingsproces? Wat is er nodig om een terugkeer te realiseren? Bij ons wordt daar veel te lang mee gewacht, terwijl we weten dat met elke week ziekte de kans kleiner wordt dat iemand terugkeert. Na drie maanden daalt de kans op terugkeer naar 50 procent, na een jaar naar 20 procent. De sleutel zit in vroege preventie, en in het gesprek aangaan van bij het begin.’ 

Je gelooft heel sterk dat werken bijdraagt tot het herstel van iemand die ziek is?

‘Ja. Terug beginnen werken, kan helend zijn op voorwaarde dat het werk tijdelijk kan worden aangepast als dat nodig is. Vaak hoeven dat geen grote aanpassingen te zijn: wat later kunnen beginnen, een extra pauze kunnen nemen of het zware werk tijdelijk anders verdelen, kan al genoeg zijn. Vraag vooral aan de medewerker zelf wat die nodig heeft om vlot terug aan het werk te gaan. En laat de medewerker vooral ook weten dat je hem of haar mist.’ 

Wat zijn de voornaamste misvattingen die leven bij werkgevers?

‘Dat veel van die zieken profiteurs zijn. Dat klopt niet. Ongeveer 6 procent maakt inderdaad misbruik, maar dat betekent dat de overgrote meerderheid het correct doet. En toch stemmen we het hele systeem af op die kleine minderheid. Een typisch menselijke reactie, terwijl je ook hier beter zou handelen als een manager: organiseer je op wat in 80% van de gevallen gebeurt, en mitigeer de risico’s en de uitzonderingen. Bij ziekte zie ik vaak het omgekeerde: we organiseren ons op de uitzonderingen. Beter zou zijn om te vertrekken vanuit vertrouwen en samen te kijken hoe werken kan helpen bij herstel en genezing en hoe je de re-integratie kan aanpakken.’