De luchtkwaliteit in Gent

In Gent wordt de luchtkwaliteit steeds beter door inspanningen van verschillende overheden, bedrijven en burgers. In Gent-centrum maken de lage-emissiezone (LEZ) en het circulatieplan de lucht gezonder. Want voor de gezondheid van de Gentenaars is de uitstoot dicht bij mensen op ademhoogte belangrijk (bijvoorbeeld door de uitlaat van verkeer op straat). Toch kunnen we nog heel wat doen om de luchtkwaliteit verder te verbeteren in Gent. Want de lucht die we inademen heeft een grote impact op onze gezondheid.

Hoe gezond is de Gentse lucht?

De Gentse luchtkwaliteit verbetert stelselmatig voor alle vervuilende stoffen. Op veel plaatsen worden de grenswaarden ondertussen gehaald. De nieuwe gezondheidskundige advieswaarden van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WGO, 2021) halen we niet. Daar zijn extra inspanningen voor nodig. Deze nieuwe (strengere) advieswaarden kwamen er omdat recente wetenschappelijke studies aantonen dat de uitstoot van schadelijke stoffen een grotere impact heeft op de gezondheid dan oorspronkelijk gedacht.

Daardoor herziet Europa momenteel haar regelgeving.  De grenswaarden worden in de toekomst dus vrijwel zeker ook verstrengd.

Trend en cijfers van 2021

Jaar na jaar verbetert de luchtkwaliteit in Gent. In 2021 was de luchtkwaliteit wel minder goed dan in 2020, maar beter dan de pre-corona jaren. De algemene trend is positief, maar het effect van de lockdown in 2020 is nu wel verdwenen. Ook in 2021 waren er op de meetpunten voor geen enkele vervuilende stof overschrijdingen van grenswaarden. Volgens modelberekeningen waren er wel nog overschrijdingen op een deel van de kleine ring. Maar de nieuwe gezondheidskundige advieswaarden van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WGO, 2021) halen we niet. Daar zijn extra inspanningen voor nodig.

• De Gentse luchtkwaliteit verbetert stelselmatig voor alle vervuilende stoffen. De dalende trend is vooral sterk voor stikstofdioxide en roet. De concentraties liggen resp. 36% en 53% lager dan 10 jaar geleden. Voor fijn stof is de daling iets minder sterk in vergelijking met roet (resp. 27% voor PM10 en 37 % voor PM2,5).
• De concentraties van 2021 liggen quasi overal lager dan 2019, maar hoger dan 2020. Dat komt doordat er in 2020 veel minder verkeer was door de COVID-maatregelen.
• In Gent zijn er in 2021 voor geen enkele vervuilende stof overschrijdingen van grenswaarden in de meetpunten. Tot 2019 werden in drukke aaneengesloten straten (zogenaamde streetcanyons) overschrijdingen gemeten voor stikstofdioxide (vooral door verkeer), deze zijn nu verdwenen.
• Op de kleine ring  waren er in 2021 volgens modelberekeningen wel nog overschrijdingen voor stikstofdioxide (NO2).
• Omdat de LEZ nog maar in 2020 werd ingevoerd en de concentraties in 2020 sterk werden beïnvloed door de coronamaatregelen, is het moeilijk om uitspraken te doen over de impact van de lage-emissiezone. Theoretische modelleringen die de coronamaatregelen buiten beschouwing laten, resulteren in 52% minder uitstoot van zwarte koolstof (roet), 20% minder PM2,5 en 8% minder NO2, zoals eerder gerapporteerd in de LEZ-uitbreidingsstudie.
• Sinds 2020 meet de VMM ook de bijdrage van houtverbranding op de hoeveelheid PM10 in de lucht. In de wintermaanden is die bijdrage vele malen groter (18 – 21%) dan in de zomermaanden (5 – 7%). Dit blijkt uit de metingen van roet afkomstig van houtkachels (BCwb of Black Carbon “wood burning”).

Uitstoot

• Op 20 jaar tijd is de uitstoot van NOx met 60% gedaald, van PM10 met 37%, van PM2,5 met 46%, en van elementair koolstof (of roet) zelfs met 79%.
• De uitstoot van de sectoren energie en verkeer zijn sinds 2000 het sterkst verminderd.
• De uitstoot van de industrie als geheel schommelt eerder doorheen de jaren (uitgezonderd elementair koolstof of roet dat wel een sterke daling vertoont). Dit heeft voornamelijk te maken met de belangrijkste bron Arcelor Mittal.
• De grootste uitstoot komt voor alle vervuilende stoffen (stikstof, fijn stof, elementair koolstof of roet) van de Kanaalzone, vooral van ArcelorMittal. 
• In Gent-centrum en de rest van de Gentse agglomeratie was voor stikstof verkeer de grootste bron. Voor fijn stof en roet zijn houtverwarming en verkeer de grootste bronnen.
• De energiesector droeg in de Kanaalzone en in Gent-centrum ook bij aan de uitstoot van stikstof.

Waar in Gent wordt de luchtkwaliteit gemeten?

Wat is luchtvervuiling?