Bodemcheck: over PFAS en risicogronden

Een risicogrond is een grond waarop een risico-inrichting staat of stond. Risico-inrichtingen zijn:

• fabrieken
• werkplaatsen
• opslagplaatsen
• machines
• installaties
• toestellen
• plaatsen voor activiteiten

die voor bodemvervuiling kunnen zorgen.

Veelvoorkomende risico-inrichtingen zijn bijvoorbeeld:

• een grote stookolietank
• een plaats voor opslag of productie van gevaarlijke stoffen
• een spuitcabine
• een garagewerkplaats
• een tankstation
• een droogkuis

Soms zie je er nu niks meer van, maar was er in het verleden een risico-inrichting op je grond, zoals:

• een oude gasfabriek
• een oud metaalverwerkend bedrijf
• een voormalig tankstation
• een stortplaats

De grond is hierdoor mogelijk vervuild.

De lijst met risico-inrichtingen vind je terug via de indelingslijst.

Vlaanderen telt een pak gronden die omwille van een activiteit in het verleden als risicogronden worden beschouwd. Zijn die risicoactiviteiten opgestart vóór 29 oktober 1995, dan spreekt men van historische risicoactiviteiten. Voor veel van deze gronden is nooit een oriënterend onderzoek gebeurd om vast te stellen of de risicoactiviteit werkelijk een bodemverontreiniging heeft veroorzaakt.

De OVAM streeft ernaar om alle risicogronden te laten onderzoeken om dan te starten met de sanering van de gronden die lang geleden (vóór oktober 1995) vervuild zijn. Om dit tegen 2036 te realiseren, is in het Bodemdecreet een verplicht onderzoeksmoment opgenomen.
Meer info

De Stad Gent stelt een gemeentelijke lijst op van de risicogronden op haar grondgebied. We doen dat op basis van afgeleverde vergunningen voor risico-inrichtingen. We wisselen die lijst uit met de OVAM, die ze gebruikt als basis voor het afleveren van de bodemattesten.
Als de lijst aantoont dat op een grond een risicoinrichting aanwezig is of was, beschouwt de OVAM die grond als een risicogrond.

Dan is een oriënterend bodemonderzoek verplicht. Via www.degrotegrondvraag.be kom je te weten wat de volgende stappen zijn.

Als er nu geen risicoactiviteiten meer zijn, maar in het verleden wel, volstaat een eenmalig bodemonderzoek. Als er nu (nog) risicoactiviteiten zijn, kunnen meerdere bodemonderzoeken verplicht zijn. Zo moet er zeker een bodemonderzoek komen bij

• overdracht
• sluiting
• faillissement

van een risico-inrichting.

Daarnaast kunnen er op regelmatige tijdstippen nieuwe bodemonderzoeken nodig zijn. Afhankelijk van de soort inrichting of activiteit is dat dan:

• om de 20 jaar
• om de 10 jaar
• voor de aanvraag van de vergunning  

Dat kun je te weten komen via de online toepassing Vastgoedinformatie. 

Wil je een ouder milieudossier inkijken? Dat kan bij Archief Gent.

Als je grond vervuild is, dan kunnen een verder beschrijvend bodemonderzoek en een bodemsanering nodig zijn.

OVAM raadpleegt de gemeentelijke inventaris van risicogronden. Daaruit bleek dat je eigenaar bent van een perceel waarop in het verleden activiteiten zijn uitgevoerd die misschien tot een bodemverontreiniging hebben geleid.

Via het project 2036 wil OVAM alle historische risicogronden laten onderzoeken en indien nodig saneren. Afhankelijk van de ernst van de risicoactiviteiten heeft de OVAM deadlines vastgelegd voor de oriënterende bodemonderzoeken:

• 31/12/2023  
• 31/01/2027

Dit zijn de verplichte onderzoeksmomenten 

OVAM stuurde jou een brief omdat er aanwijzingen zijn dat je niet voldoet aan de voorwaarden voor een vrijstellling van de onderzoeksplicht.

Ga eerst na of je voldoet aan de voorwaarden voor een vrijstelling van onderzoeksplicht. De voorwaarden vind je terug op de website van OVAM. Als je voldoet, vraag dan tijdig een vrijstelling aan door dit webformulier in te vullen en op te sturen naar:

Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij
Afdeling Bodembeheer
Stationsstraat 110, 2800 MECHELEN

Wordt de vrijstelling toegekend, dan neemt de OVAM het oriënterend onderzoek zowel organisatorisch als financieel op zich. Jouw grond zal dus wel onderzocht worden.

Kan je geen gebruik maken van de vrijstelling, dan moet je een oriënterend bodemonderzoek op je perceel laten uitvoeren en het zelf betalen.

Met een eerste oriënterend bodemonderzoek kom je te weten of je grond vervuild is. Zo heb je later ook geen onaangename verrassingen bij overdracht van de grond of bij renovatie- of herontwikkelingsprojecten. Doe dat eerste bodemonderzoek zo vlug mogelijk, want:

• een vervuilde bodem kan voor gezondheidsproblemen zorgen
• wachten met bodemonderzoek kan d vervuiling verergeren en leiden tot hogere kosten

De OVAM onderzoekt op eigen kosten risicogronden van de meeste particulieren. Particulieren kunnen een vrijstelling van de onderzoeksplicht aanvragen als ze deze grond kochten nadat de risicoactiviteiten zijn stopgezet. Ze mogen niet verantwoordelijk zijn voor eventuele bodemverontreiniging. De voorwaarden vind je terug op de website van OVAM.

Organisaties of bedrijven moeten een bodemonderzoek in de regel zelf laten uitvoeren. In sommige gevallen kan je echter ook extra steun genieten. Je vindt hier de nodige stappen die je moet ondernemen als bedrijf of organisatie op een risicogrond.

De Stad Gent heeft samen met de Provincie Oost-Vlaanderen alle exploitatievergunningen en milieuvergunningen voor risicoactiviteiten die op Gents grondgebied zijn verleend, bekeken en op kaart gelokaliseerd. Door de grote hoeveelheid vergunningen heeft dit jaren in beslag genomen. De Stad Gent gaf in het verleden altijd alle informatie waarover ze beschikte, maar het is zeker mogelijk dat de vergunning voor risicoactiviteiten niet gekend was op het moment dat je jouw perceel kocht en dat de vergunning pas na je aankoop is bekeken en op je perceel is gelokaliseerd.

Hier vind je informatie over PFAS en een overzicht van de actuele no-regretzones PFAS in Vlaanderen.