Circuit circulair: krijg steun voor je circulair project
Tweede editie van de wedstrijd Circuit Circulair: de tien finalisten zijn gekend. Zij krijgen begeleiding om hun idee te realiseren.
Gent is rijk aan ondernemers, kennisinstellingen, verenigingen en enthousiaste burgers die afval beschouwen als een grondstof, die nieuwe duurzame producten of diensten aanbieden, die materialen en producten willen delen en die aanzetten tot consuminderen. En dat is gunstig voor onze klimaatimpact! Daarom wil de Stad Gent via de wedstrijd Circuit Circulair vernieuwende circulaire projectideeën een duwtje in de rug geven met financiële ondersteuning én professionele begeleiding.
Finalisten Circuit Circulair 2023
De tweede editie van Circuit Circulair was met 32 inzendingen alweer een succes. Een jury selecteerde volgende tien diverse projectideeën:
Dilation
Deze startup wil via kunstmatige intelligentie (AI) het afvalscheidingsproces verbeteren. De scheiding zou niet alleen sneller kunnen gebeuren, maar zou ook een hogere succesratio hebben dan met de huidige systemen. Dit betekent een grotere zuiverheid van de verschillende afvalstromen, waardoor ze ook beter inzetbaar zijn voor recyclage.
Nessed Up
Dit idee draait rond het aanbieden van een circulair alternatief voor de zogenaamde ‘fast furniture’. Met een uitgebreid aanbod voor up- en recyclen van oude meubels worden laagdrempelige en concrete oplossingen aangeboden aan de consument om zijn/haar impact te verminderen. Via partnerschappen wordt de werking verankerd in de stad en kan het een wezenlijk verschil maken.
Passe-vite
Heel wat groenten en fruit geraken niet tot in de winkelrekken, om welke reden dan ook. Een mobiele keuken, die op het landbouwbedrijf wordt ingezet om groenten en fruit te verwerken tot bewaarproducten, moet verspilling tegengaan. De verwerkte producten kunnen dan alsnog verkocht worden via de hoevewinkel of de afzetmarkt van de boer. Ook workshops voor klanten zijn mogelijk.
De cirkel is rond
Maison Forton produceert en verkoopt duurzame tapijten en wil nu een stap verder gaan. Via levensduurverlenging gecombineerd met een nieuw businessmodel wordt tapijt-as-a-service misschien mogelijk en kan een nieuwe markt aangesneden worden. Samen met enkele partners heeft dit project de ambitie om de volledige waardeketen van tapijt te verduurzamen.
Recyclage Gantoise
Mozaïek vzw is op zoek naar een zinvolle, eenvoudige arbeid voor volwassenen met een beperking en vond een partner bij UZ Gent. Die produceren heel wat afval, waarvan het gros naar de verbrandingsoven gaat. Toch zijn er heel wat ‘schone’ afvalstromen bij die met een extra handeling te verdelen zijn in zuivere materiaalstromen, geschikt voor recyclage. Met dit sociaal, circulair project is één plus één gelijk aan drie!
Grounds Up: koffieafval als waardevolle grondstof
Om koffieafval op grote schaal te kunnen omzetten in hoogwaardige grondstoffen voor nieuwe producten, moeten meerdere uitdagingen aangepakt worden. Een slim inzamelrecipiënt biedt een antwoord op de technische uitdagingen logistiek, bewaring en drogen van het koffiegruis. Er wordt nu toegewerkt naar een economisch haalbare business case. Via een piloot in Gent zal een eerste toepassing tot kunststof opgezet en uitgetest worden.
Maantafels
Een project van urban mining, waarbij lokale afvalstoffen en materialen opnieuw ingezet worden voor de productie van tafelbladen. Samen met de ontwikkeling van een universele, standaard tafelpoot die inwisselbaar en breed toepasbaar is, komt men zo tot een divers aanbod van circulaire tafels. Door insnijdingen volgens de standen van de maan, zijn meerdere ‘maantafels’ te combineren tot één grotere tafel.
REST
Dit moet de naam worden van een lunchzaak in Gent die maaltijden aanbiedt, gemaakt van voedseloverschotten. Het personeel zal bestaan uit vrijwilligers, mensen in een arbeidstraject en instructeurs. De trekkers zijn twee ervaren rotten met heel veel goesting om dit sociaal, circulaire, culinaire project te doen slagen.
Table zero
We moeten af van fossiele brandstoffen. Waarom niet koken op gas geproduceerd uit ons eigen voedselafval? Biogas ontstaat door vergisting van organisch afval, en wordt nu al geproduceerd in kleine biogasinstallaties op boerderijen. Deze entrepreneurs willen onderzoeken of de techniek ook in het stedelijk weefsel kan ingezet worden. Technisch is het in elk geval mogelijk. Een eerste prototype van een modulair low-tech keukenmeubilair is klaar.
Een demoruimte van fossielarme bouwmaterialen
Dit project is gericht op kennisopbouw bij architecten rond circulair bouwen. Een demoruimte laat architecten en hun bouwheren toe om nieuwe duurzame en bio-gebaseerde materialen en bouwoplossingen te ontdekken. Daarnaast kunnen ze er gecoacht worden tijdens het ontwerpproces om te ontwerpen met een lage voetafdruk. Locatie wordt de oude Vynckiersite.
Hoe verloopt Circuit Circulair nu verder?
Deze kandidaten zijn nu gestart met een intensief begeleidingstraject. De coaches van Oxalis Consult brengen hen kennis en vaardigheden bij rond circulaire strategieën en ondernemerschap. Ze helpen hen ook met de opmaak van een duurzaam businessplan, een financieel en uitvoeringsplan.
De drie meest beloftevolle projecten verdelen nadien 70.000 euro als startbudget om hun idee te realiseren.
Wat ging vooraf?
In 2021 lanceerde de Stad voor het eerst de wedstrijd Circuit Circulair. Uit 23 inzendingen werden 10 projecten geselecteerd die een begeleidingstraject doorliepen met coaches van Verhaert. Drie laureaten verdeelden samen een subsidiebedrag van 100.000 euro en konden in 2022 aan de slag.
programma
- Deze circulaire initiatieven kregen steun in 2022
-
-
Straal
Een open kennishub rond bootrenovatie en -delen
Thijs Van Wingen, Charlotte Van Belle en Laura Van Wingen
"Circulariteit staat centraal in elke tak van onze bedrijfsvoering."
1. Wat is precies het plan?
Straal redt verwaarloosde polyester vaartuigen door ze op te knappen. Verlaten vaartuigen zoals weesboten, boten die in een treurige toestand op het water werden achtergelaten, zijn een bron van moeilijk te recycleren afval en vormen een hindernis op de waterwegen.
In de Straal-werkplaats slaan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, ervaren coaches en enthousiastelingen die zelf een boot willen herstellen, de handen in elkaar om de boten opnieuw vaarklaar te maken. Elke boot is uniek en behoudt zijn originele vorm, maar dan beter. Ze zijn afgestemd op de noden van deze tijd, zowel qua opbouw (creatief ecodesign, modern boordsysteem en E-mobility) als op het vlak van toegankelijkheid. Zo vormt Straal een open kennishub rond bootrenovatie waar samenwerken, kennis delen en kansen geven centraal staan.
Heel wat boten varen te weinig, dus Straal wilt ook toezien op een efficiënt en duurzaam gebruik van vaartuigen. En dit door de boten in te zetten in een deelsysteem zonder vervuilende emissie. Zo vormt een Straalboot 10 jaar later niet opnieuw een gevaar en kunnen alle Gentenaars op een verantwoorde en efficiënte manier het water van onze duurzame stad op.
Net zoals onze thuisstad zien wij kansen in onze waterwegen als stedelijke omgeving. Naast boten voor recreatieve doeleinden werkt Straal ook een luik uit voor ondernemingen: ingerichte eilanden die plaats maken op het water voor professionele en socio-culturele doeleinden.
2. Hoe pakken jullie dat aan?
Rome is niet op één dag gebouwd, een duurzame waterstad ook niet. Stap per stap werken we toe naar een circulair totaalconcept. We starten met ‘missie 2022’: in onze pop-up werkplaats bouwen we een eerste boot en eiland. Hiermee werken we het komende jaar aan een breed gedragen verhaal. We gaan in dialoog met onze stakeholders en schrijven de lijnen uit voor de komende jaren. Met de wind in de zeilen steken we van wal, dankzij Stad Gent, onze voornaamste stakeholder. Andere stakeholders zijn sociale verenigingen, vrijwilligers en De Vlaamse Waterweg.
3. Wat wordt de grootste uitdaging?
Het eerste jaar staat bol van de ‘nieuwigheden’: een locatie zoeken, een boot opknappen en mensen laten kennismaken met Straal. Dat is een uitdaging, maar vooral een heel spannende. Stad Gent heeft met Circuit Circulair onze ambitieuze totaaloplossing gevalideerd. Dat schept vertrouwen en werkt heel motiverend. Circulariteit staat centraal in elke tak van onze bedrijfsvoering. Dit betekent ook dat we voor meerdere stakeholders uitdagingen aanpakken en we willen dit allemaal op één lijn krijgen en waar mogelijk synergieën vormen. Het netwerk waar Straal rond draait zal er niet van vandaag op morgen zijn. Met rake communicatie en een unieke waardeketen willen we de sneeuwbal aan het rollen brengen.
4. Van welke toekomst dromen jullie?
Door mensen in beweging te brengen rond een circulaire missie kunnen we pas echt impact realiseren. Zo bouwen we aan een toekomst met vele interessante en hartelijke ontmoetingen tussen diverse Gentenaars in de open Straal-werkplaats. Ontmoetingen die uiteindelijk leiden naar het water van onze thuisstad waar een duurzame, verantwoorde vorm van recreatie zal plaatsvinden: zonder vervuiling, overlast, kostelijk bootbezit, geur- en lawaaihinder en met herstelde materialen. Dat worden stralende dagen.
5. Vertel het door, want ...
Boten doen dromen. Akkoord? Dan kan Straal wel eens de frisse bries zijn waar je op zit te wachten. Zin om zelf een verwaarloosd vaartuig te redden, of wil je meewerken aan de toekomst van een duurzame waterstad? Kom je er maar niet toe de eerste stap te zetten of beschik je niet over de juiste middelen? De Straal-community zal je met open armen verwelkomen. Bij ons kan je op je eigen tempo en omringd door Gentenaars die jouw passie delen, een vaartuig pimpen. Jouw maidentrip is dichterbij dan je denkt.
-
HITCH Concept
Met deze hoekverbinder zijn modulaire set-ups kinderspel
Esther Laga:
"Gebruik wat al voorhanden is en stop met het achteloos verkwisten van materialen."
Wat is precies het plan?
Vanuit HITCH concept ontwikkelden we een verbindingselement, genaamd de HITCH-verbinder. Dit is een stalen hoekverbinder die divers plaatmateriaal eenvoudig aan elkaar klemt zonder het gebruikte materiaal te beschadigen. Hiermee wordt het maken van modulaire set-ups kinderspel: elke constructie is integraal demonteerbaar en alle onderdelen zijn opnieuw inzetbaar voor andere toepassingen. Met andere woorden: een handige en eenvoudige recuperatietool die de reststromen van gebruikt plaatmateriaal terug opneemt in het circuit. Door de eenvoudige manier van (de-)monteren, kent de HITCH-verbinder heel wat voordelen: transport wordt gereduceerd, stockageruimte geminimaliseerd en je kan in een mum van tijd allerlei constructies (her)monteren.
Dankzij het coachingstraject via Circuit Circulair en het startkapitaal van 30.000 euro is HITCH concept helemaal klaar om deze verbinder in de markt te zetten en hiervoor een circulair product/service-model uit te bouwen. We brengen restromen van lokale actoren in kaart en we werken samen met regionale maatwerkbedrijven om deze te upcyclen tot gestandaardiseerde maten van plaatmateriaal voor de markt. Hiervoor willen we binnenkort een logistiek systeem opzetten met lokale verdelers en maken we werk van een sterk marketingplan.
Hoe pakken jullie dat aan?
We geloven sterk in de meerwaarde van het samenbrengen van verschillende (lokale) actoren. Dit resulteert in een model waarbij we diverse actoren willen verbinden en gaandeweg grote hoeveelheden reststromen herwaarderen en jobs zullen creëren. Ons circulair product/service-model focust op het lokale aanbod én het verkorten van de keten.
Enerzijds bieden we zowel voor bedrijven, organisaties als overheden een ontzorgende ontwerp- en montageservice aan voor diverse markten waar flexibele set-ups relevant zijn. Zo krijgen we aanvragen uit diverse sectoren van displays voor beurzen tot inrichtingen voor pop-upshops. Maar evengoed flexibele inrichtingen voor allerlei leegstand invullende projecten, toepassingen in de eventsector en oplossingen voor decorbouw, filmsets en de reclamesector.
Anderzijds bieden we de losse HITCH-verbinders ook aan particulieren en creatievelingen aan. Met behulp van een op maat samengesteld DIY-pakket (inclusief alle benodigdheden qua plaatmateriaal en de juiste tools) kan iedereen aan de slag – ongeacht of je een handige Harry bent of niet - om zelf meubels te assembleren. Wens je aanpasbare meubels op maat? Ook dat is mogelijk. Je kan hiervoor beroep doen op onze ontwerpers.
Zo willen we bijdragen aan een duurzaam assortiment van objecten die eenvoudig, verhuisbaar, aanpasbaar én herstelbaar zijn. Dit model kan hierna in verschillende regio’s gekopieerd worden om ook daar de actoren en de reststromen te verbinden.
Wat wordt de grootste uitdaging?
Een eerste uitdaging is de prijsreductie van de verbinder. Initieel wilden we toegankelijk zijn voor het brede publiek. Helaas merkten we dat de kost van een lokale en duurzame productie te hoog oploopt. Hierbij botsten we ook op logistieke en financiële drempels doordat we als circulair initiatief nog een buitenbeentje zijn in het huidige economische systeem, waarbij snelle consumptie en wegwerp centraal staan. De kostprijs om materiaal te redden is helaas nog hoger dan het kappen van bomen. Gelukkig merken we vanuit vele hoeken dat er een gezonde goesting heerst om hier verandering in te brengen. Dit kunnen we alleen maar toejuichen.
Ten tweede stippelen we een efficiënt logistiek model uit. Dankzij het startkapitaal dat we konden verzilveren via Circuit Circulair, kunnen we hier volop op inzetten. Hiervoor zoeken we nog extra expertise in dit proces. Dus ken of ben jij iemand die ons hierbij kan helpen, contacteer ons gerust.
Van welke toekomst dromen jullie?
We geloven er sterk in dat we met de HITCH-verbinder een product hebben dat zijn kracht haalt uit eenvoud en toegankelijkheid. Daarom hopen we ook dat we door het opvangen van die reststromen een nieuw gala aan mogelijkheden teweeg kunnen brengen en de blik van gebruikers kunnen verruimen: gebruik wat al voorhanden is en stop met het achteloos verkwisten van materialen. Met HITCH dromen we alvast van een toekomst waarin er met liefde en respect wordt omgegaan met elkaar en met de wereld.
Vertel het door, want …
We zijn nog maar begonnen. Momenteel werken we verder aan een gamma varianten van de HITCH-verbinder zoals die vandaag is. Hiermee willen we nog meer constructies mogelijk maken en zo nog meer materiaal recupereren. Daarnaast staan er ook enkele samenwerkingen met lokale ontwerpers op de planning. Zij zullen aan de slag gaan met de verbinders om tot unieke HITCH-objecten te komen.
Tot slot beseffen we maar al te goed dat er nog heel wat opportuniteiten in dit hele HITCH-verhaal moeten onderzocht worden. Maar dit laat ons toe om te blijven leren. Alle tips, bedenkingen en hersenspinsels rond deze processen zijn dan ook altijd welkom. Want we geloven in de kracht van kennisdeling uit verscheidene invalshoeken om zo tot waardevolle oplossingen te komen.
Wil je ons graag ontmoeten? Eind april mogen we de erehal van het Gentse Design Museum inrichten voor Design Fest Gent. Kom gerust eens langs!
-
Circularwork.space
Lege Gentse winkelpanden worden circulaire co-werkplekken
Merijn Van Den Eede en Steven Vromman:
"We hopen dat mensen en organisaties er elkaar vinden en inspireren zodat een nieuw netwerk ontstaat rond duurzaamheid en circulaire economie."
Wat is precies het plan?
Bij LabLand zien we leegstand in stadskernen als een opportuniteit om er iets nieuws en toekomstgerichts mee te doen. Met circularwork.space willen we Gentse winkelpanden die minstens een jaar leeg staan nieuw leven inblazen. Dat doen we door er circulaire co-werkplekken in onder te brengen. Dat wil zeggen dat we de inrichting volledig circulair aanpakken: we werken maximaal met gerecupereerde of hernieuwbare materialen. De inrichting gebeurt ook volledig demonteerbaar, zodat alles quasi integraal en vlot verhuisd en hergebruikt kan worden op een volgende locatie.
De etalages bieden we aan aan jonge ondernemers in de circulaire economie die op zoek zijn naar een tijdelijk uitstalraam. En minstens even belangrijk: via de invulling van de panden hopen we de basis te leggen voor een Gentse community van jonge ondernemers die actief zijn of aan de slag willen in de circulaire economie. We hopen dat mensen en organisaties er elkaar vinden en inspireren zodat een nieuw netwerk ontstaat rond duurzaamheid en circulaire economie.
Hoe pakken jullie dat aan?
Wij zoeken eigenaars van panden die ons project genegen zijn. Wij beheren hun pand en nemen alle praktische zorgen uit hun handen. Een groot voordeel is dat hun gebouw beschermd wordt tegen verloedering of vandalisme. Ook voor de straat of buurt is een levendig pand een troef: het stimuleert passage voor de andere winkels en we leggen telkens linken met de buurt. En uiteraard willen we zoveel mogelijk circulaire co-workers ondersteunen met deze panden.
Wat wordt de grootste uitdaging?
Het project is een experiment, dus we zien veel uitdagingen waarvoor vandaag nog geen kant en klare oplossing in de schuif ligt. Een grote uitdaging wordt het juridische luik, want bij het opstarten van nieuwe activiteiten in een pand komt best wat regelgeving kijken.
Van welke toekomst dromen jullie?
In onze dromen is circularwork.space een actieve community rond duurzaamheid en circulaire economie. Eigenaars komen hun panden aanbieden. Uiteindelijk zijn er verschillende van deze werkplekken in alle delen van de stad en is het model niet meer weg te denken in het Gentse straatbeeld. De ruimte die we zo nuttig gebruiken zorgt meteen voor een boost van ondernemers in de circulaire economie. En in onze wildste dromen zijn we ook actief in andere steden en gemeenten.
Vertel het door, want …
… we tekenen heel binnenkort al een overeenkomst voor het beheer van een eerste pand.
-
Naar een circulaire economie
De transitie naar een circulaire stad is een belangrijke hefboom om de Gentse voetafdruk te verkleinen en om minder broeikasgassen te produceren. Om dat waar te maken, werkt de Stad Gent samen met de bedrijfswereld, de haven, de academische wereld, het middenveld en de Gentenaar. Met de wedstrijd ‘Circuit Circulair’ wil de Stad koplopers en ‘circulaire doeners’ met beloftevolle ideeën aanjagen én ondersteunen en zo circulaire economie in de kijker plaatsen.
Meer weten?
- Het bijhorende hoofdstuk ‘Circulaire Economie’ in het Klimaatplan 2020-2025
- De blog ‘Hoe ver staat Gent in haar transitie naar een circulaire economie’