49
hOe?
als4dedimensiegezien.Maar inruimtelijketoepassingen
spreektmenover tijd-ruimteenneemtmendetijdals4de
dimensie. Indetheoretischefysicaonderscheidmenzelfs 11
dimensies.Het isvoorzienigomniet tebeperkentot3d of4d,
maarbij voorkeurover ‘Méérd’of ‘Multi-d’ tespreken in
city-modelling.
5. Tijdals technisch-digitaal aandachtspunt
Detijd iseenmoeilijker tevattenbegripomdathet in
principemindermakkelijkzichtbaar isdande3klassieke
dimensies.Maarelkeruimte isonderhevigaanwijzigingenopde
tijdsschaalbalk.Bomengroeien, seizoenenwisselen,gebouwen
wordengebouwdenweerafgebroken.Mobieleobjectenkomen
engaan.Mensenwordengeborenenstervenooit.Dusalle
ruimtelijkecomponentenzijnonderhevigaandefactor tijd. Tijd
als4dedimensie isnietalleenboeiendmaarhetvergtook
ingrijpendeaandacht inallerlei datastructurenvan3d-modellen.
Alsweeen3d-model operationeel bruikbaarwillen
houdenmoetenweaandachthebbenvooractualisatievan
3d-data(ziep.46)maarookdecombinatievandiverse
tijdswaarnemingenmogelijkmaken.Hoewasdetoestand
vroeger, hoe ishij vandaagenhoezal hierermorgenuitzien?
Detimeslideroftijdsbalkomindetijddooreen3d-model te
navigeren iseenbelangrijketool.Ditkandoordetijdals
attribuutoptenemen,bijvoorbeeldzoals ineenbevolkingsre-
gister,waarbij jeaanelkgebouweengeboorte-eneensterfte-
datummeegeeft (ziep.80).
tIjD aLs 4De DImensIe
1. Wat iseendimensie?
Eendimensiewordtmeestal gedefinieerdalseen
richting. Jekan indierichtingmeten. Een lengte, eenbreedte,
eenhoogte, zijn inprincipeafzonderlijkedimensies.
2. Wanneer 2dimensies?
Wanneer je2dimensiescombineert,bijvoorbeeldeen
lengteeneenbreedte,werk je2-dimensionaal.Deoppervlakte
vaneenbladpapier iseen2-dimensionaal gegeven. Inde
veronderstellingdateenbladpapiergééndikteheeft.
Eentekeningofeenfotoopeencomputerschermis
een2-dimensionaal gegeven. Eenklassieketekeningoppapier is
dusook2-dimensionaal,ookal betreftheteenperspectiefdat
de indrukgeeft3d tezijn…
3. Wanneer 3dimensies?
Vanzodra je in3richtingenmeetsprekenweover
3-dimensionaal.De lengte,debreedteendehoogtevaneen
kubuskunnenmeten,betekentdat jeovereen3-dimensionaal
objectbeschikt.Wanneer jeopeencomputerschermeen
digitaal object inallerichtingenkandraaienenerook in3
richtingenmetingenkuntopuitvoeren, sprekenwevaneen
3-dimensionaledigitaletekening,ookal isdatobjectniet
tastbaaraanwezig.
4. Wanneer 4dimensies?
De4dedimensie isnieteenduidigbepaald. Sommigen
sprekenvan4dalsergeluidof trillingenbij eenfilmworden
afgespeeldofzelfsgeurenwordenverspreid.Menspreektdan
zelfsover5d,6d, 7d. Insommigedisciplineswordthetbudget
sint-Baafsabdij door de eeuwen heen, huidige toestand: zie cover
