Masterplan De Kuip: een visie voor de historische gebouwen in de binnenstad

Wat betekenen deze gebouwen voor Gentenaars? Hoe kunnen we ze optimaal inzetten? Het masterplan zet enkele krijtlijnen voor de toekomst uit.

De 3 torens van Gent in de ochtenzon

Denk aan Gent en je denkt meteen aan de rijkdom aan beschermd en waardevol bouwkundig erfgoed. Een groot aantal van onze betekenisvolle gebouwen bevindt zich in de Kuip, het historische centrum van Gent, een gebied dat in het verleden werd afgebakend door de Leie, Ketelvest, Schelde en de intussen gedempte Oude Houtlei en Ottogracht.

Waarom dit masterplan?

In de Kuip wordt volop gewerkt aan verschillende bouwkundige monumenten, denk maar aan restauraties, uitbreidingen, herbestemmingen, tijdelijke invullingen ... Al die projecten roepen vragen op: zijn die ingrepen nodig? Passen ze in de historische context? Komt de erfgoedwaarde niet onder druk te staan? Wat pakken we eerst aan? Wat heeft de Gentenaar eraan? En hoe passen al deze projecten samen? De Gentse Stadsbouwmeester schreef er het interessante pamflet 'Een mo(nu)mentum voor Gent' over.

Een duidelijk, ruimer perspectief ontbrak. Het masterplan biedt daarop een antwoord. Het plan reikt een samenhangende visie aan en zet krijtlijnen uit voor toekomstige ontwikkelingen. Het plan vertrekt vanuit de draagkracht van de monumenten en helpt de Stad om gerichte keuzes te maken.

In het verleden hebben we te vaak ad hoc beslissingen genomen rond ons publiek historisch patrimonium in de Kuip. De heldere visie uit dit masterplan geeft mee richting aan herbestemming, medegebruik, nodige restauraties, investeringen, sub­si­die­aan­vra­gen en meer.

Peter Vanden Abeele, Gents Stadsbouwmeester

Hoe kwam het masterplan tot stand?

  • De start van het onderzoek

    Voor sommige gebouwen maakte de stad al heel concrete keuzes voor de toekomst of zijn projecten volop in uitvoering. Het masterplan buigt zich over een 13-tal gebouwen in de binnenstad waarvoor dit nog niet zo concreet is. 

    Het studieteam (aNNo Architecten, Maat Ontwerpers en Orientes) werkt nauw samen met de betrokken stadsdiensten. Het team gaat op plaatsbezoek om de gebouwen van dichterbij te leren kennen, duikt in de geschiedenis van elk gebouw en start de eerste onderzoeken. 

  • Onderzoek op gebouwniveau

    Het studieteam maakt voor elk gebouw een fiche. In deze fiches onderzoekt het studieteam elk gebouw vanuit verschillende invalshoeken: erfgoedwaarde, gebruikswaarde, locuswaarde en belevingswaarde. Waarin schuilt de grootste erfgoedwaarde? Welke rol nam dit gebouw op in de geschiedenis van de stad? Hoe gebruiken we dit gebouw vandaag? Hoe belangrijk is dit gebouw in de stedelijke ruimte? Welke rol zou dit gebouw kunnen opnemen in de toekomst?

  • Participatietraject

    De historische gebouwen in de binnenstad liggen veel Gentenaars nauw aan het hart. Hoe kijken zij naar die gebouwen en de omliggende publieke ruimte? Hoe beleven zij de historische binnenstad? Welke verhalen en herinneringen brengen deze gebouwen naar boven? Meer dan 700 burgers vullen de online vragenlijst in en geven hun visie en verhalen. Tijdens 2 infomarkten maken Gentenaars kennis met het studieteam en de werkwijze van het project. De feedback van de Gentenaars wordt meegenomen in de verdere uitwerking van het masterplan.

6 narratieven

Uit alle verzamelde informatie puurt de studie 6 narratieven of verhaallijnen. Deze narratieven zijn grote verhalen die de individuele gebouwen overstijgen en beslaan de volledige binnenstad. Ze richten de blik op de toekomst en koppelen erfgoed aan maatschappelijke uitdagingen. 

Afzonderlijk zijn de narratieven duidelijk afgebakende verhalen. Ze tonen heel concreet hoe de historische stadsgebouwen deel kunnen uitmaken van toekomstige, stedenbouwkundige structuren in de binnenstad. Maar de kracht van de narratieven schuilt vooral in de overlapping. Samen vormen de verhalen een strategisch instrument dat de Stad kan helpen om gerichte keuzes te maken, prioriteiten te stellen en ambities te formuleren bij de toekomstige ontwikkeling van haar historische gebouwen.

  • Erfgoed versterkt de waterstad

    Veel monumenten in de binnenstad zijn historisch sterk verbonden met het water. Ook vandaag draagt het water sterk bij aan de gebouwbeleving, maar ook aan klimaatambities. Stem toekomstige ontwikkelingen telkens goed af op de grotere waterstructuur. Besteed extra aandacht aan een watergevel, maak een gebouw toegankelijk via het water? 

  • Erfgoed bouwt aan een netwerk van klimaattuinen

    Veel erfgoedsites in de binnenstad zijn georganiseerd rond een binnentuin. Die binnentuinen zijn belangrijke schakels in de erfgoedbeleving en dragen bovendien bij aan de vergroening, verkoeling en luwteplekken in de binnenstad. Bouw deze erfgoedtuinen bewust uit tot een publiek netwerk van klimaattuinen. 

  • Historische gebouwen als publieke interieurs

    Gentenaars zijn fier op hun erfgoed en vertoeven er graag. De toegankelijkheid van de historische stadsgebouwen speelt hier een belangrijke rol. Voorzie in een selectie van historische stadsgebouwen publieke interieurs. Deze vrij toegankelijke plekken bouwen samen aan een open en toegankelijke erfgoedroute doorheen de stad.

  • Erfgoed als schakel in een stadsproject

    Historische gebouwen staan nooit op zichzelf. Ze maken deel uit van de stad en interageren met het openbaar domein. Voor sommige monumenten is die interactie zo cruciaal dat er eerst een visie op de onmiddellijke omgeving nodig is vooraleer er over de gebouwen zelf kan nagedacht worden. Dit narratief bakent zones af die als bredere stadsprojecten moeten bestudeerd worden.

  • Unieke collectie erfgoedparels

    Bepaalde monumenten in de Gentse binnenstad zijn bijzonder. Ze vertellen een verhaal dat de geschiedenis van de stad overstijgt en zijn essentieel deel van de fysieke en mentale ruimte in de stad. Ontwikkel deze selectie gebouwen als echte ‘erfgoedparels’ als onderdeel van een niet te missen parcours in de stad.

  • Het stadhuis als bestuurlijk hart

    Het stadhuis is een buitenbeentje. Sinds de eerste bouwcampagnes in de 16de eeuw, functioneert dit gebouwcomplex als thuis voor het stadbestuur. Dit narratief bestendigt die eeuwenoude functie. Bestendig het stadhuis als het bestuurlijk hart van de stad en bouw met toekomstige restauraties verder aan dit project.