Brugfiguren achtergrondinformatie

Visie en algemene info brugfiguren

Algemene info

Wie?

Het team partnerschap school-gezin wil bruggen slaan tussen school, ouders en buurt.  Een kind heeft optimale kansen als het zich kan ontwikkelen in een context waar school, gezin en buurt partners zijn in het creëren van een brede en uitdagende leer-en leefomgeving. 

Raadpleeg hier het schema en de doelstellingen in detail van het team partnerschap school-gezin. Bekijk hier de geüpdatete visietekst. 

Het team kent volgende subgroepen:

• Brugfiguren basisonderwijs
• Brugfiguren secundair onderwijs
• Trajectbrugfiguren
• Coaches, coördinatoren en thematisch ondersteuner

Een brugfiguur ondersteunt de school en de leerkracht op het vlak van de communicatie met ouders om de sociale uitsluiting van kwetsbare kinderen en ouders aan te pakken en strategieën te ontwikkelen die gelijke kansen tot doel hebben. De brugfiguur betrekt elke ouder zoveel als mogelijk en spreekt hem aan als partner in het leer- en opvoedingsproces. Hiernaast ondersteunt de brugfiguur de samenwerking en de communicatie met de buurt en de brede school.

Trajectbrugfiguren zorgen voor tijdelijke ondersteuning op maat voor basisscholen (gewoon en buitengewoon onderwijs) zonder brugfiguur.  Trajectbrugfiguren ondersteunen deze scholen op vraag in het opzetten van acties rond ouderbetrokkenheid.

Thematisch ondersteuner ouderbetrokkenheid: ondersteunt het team inhoudelijk door het verzamelen en ontsluiten van informatie; (mee) ontwikkelen van instrumenten en educatief materiaal; faciliteren van uitwisseling tussen de brugfiguren.

Coach: begeleidt en ondersteunt het ontwikkelingsproces van individuele brugfiguren; richt zich op het vergroten van de effectiviteit van het individu en/of het team door bewustwording, het vergroten van zelfvertrouwen en het exploreren, ontwikkelen en toepassen van eigen mogelijkheden.

Coördinator: zorgt ervoor dat zaken in samenhang en met afstemming worden geregeld; organiseert mensen en taken zo dat alles goed loopt.

In 2017 vierden de brugfigurenwerking hun 20-jarig bestaan. Al 20 jaar slaan zij de brug tussen school, ouders en buurt. Lees hier hun publicatie die vooral inzoomt op onze werking in het basisonderwijs. 2 jaar later brachten we ook een publicatie uit rond onze werking specifiek in het secundair onderwijs. Geïnteresseerden kunnen deze gedrukte publicaties ook hier bestellen. 

Wat?

Scholen zonder brugfiguur

We richten ons op het structureel versterken van de vaardigheden van het schoolteam. Scholen kunnen een gratis digitaal instrument gebruiken om een beeld te krijgen van het partnerschap school-gezin (Barometer partnerschap school-gezin). Op basis hiervan krijgen zij zicht op de samenwerking en worden tips & tricks aangereikt om tot een beter partnerschap gezin-school te komen. Scholen (basis en buitengewoon basisonderwijs) die willen begeleid worden om meer te doen rond ouderbetrokkenheid, kunnen een vraag richten aan de trajectbrugfiguren.

We faciliteren uitwisseling rond ouderbetrokkenheid op lokaal en nationaal niveau.

Scholen met een brugfiguur

In ongeveer de helft van de Gentse scholen ondersteunt een brugfiguur de werking rond ouderbetrokkenheid. Enerzijds wil de brugfiguur de schoolcontext en thuiscontext op elkaar afstemmen. Hiervoor richten we ons op de communicatie tussen ouders, school en leerling.

Anderzijds richt de aandacht van de brugfiguren zich op het schoolteam: zowel in het sensibiliseren, ondersteunen en aanmoedigen van hun onderlinge communicatie als in het creëren van een stimulerende leer- en leefomgeving. Hierbij zien we het schoolteam, eerder dan de ouders als belangrijkste pijler. De operationele doelstellingen van de brugfigurenwerking zijn school- en buurtspecifiek. Afhankelijk van de schoolpopulatie, het schoolteam en het buurtnetwerk kunnen accenten anders liggen.

Operationele doelstellingen:

1. Versterken van ontmoeting tussen schoolteam en gezin.
2. Verhogen van wederzijdse informatiedoorstroming tussen schoolteam en gezin.
3. Vergroten van de inspraak- en adviesmogelijkheden van ouders op school.
4. Versterken van de actieve samenwerking tussen schoolteam en gezin.
5. Versterken van de samenwerking tussen de school en haar relevante (buurt)partners vanuit de noden en behoeften van de gezinnen en de school.
6. Ondersteunen van het gezin in het opnemen van rechten in functie van een optimale leefomgeving.
7. Versterken van het draagvlak voor een partnerschap school-gezin.

Waarom?

Een goed partnerschap tussen school en gezin is essentieel voor het verhogen van de ontwikkelingskansen van de leerlingen. Dit heeft niet alleen een positief effect op het welbevinden, maar ook op de werkhouding, het sociaal en cognitief functioneren van de leerlingen en op hun schoolprestaties.  

Gent kent een grote diversiteit, een meertalige bevolking een hoog percentage kansarmoede en vroegtijdig schoolverlaten. School en gezin zijn natuurlijke partners bij het ondersteunen van het leren en ontwikkelen van de leerlingen, maar vinden niet steeds de weg naar elkaar. Een gelijkwaardig partnerschap tussen beide partijen is het streefdoel. De leerling wordt betrokken als mondige partij. In het samenspel tussen leerling, leraar en ouders, heeft ieder zijn eigen positie en verantwoordelijkheid. De school is bij het uitbouwen van deze relaties een professionele partner en neemt dus het voortouw. Een positieve en open attitude is daarbij de belangrijkste succesfactor. Openheid, respect en gelijkwaardigheid tussen ouders en school vormen de basis van wederzijdse betrokkenheid.

De acht B's

Steunpunt Diversiteit en Leren heeft deze aangevuld met zaken uit andere lectuur en kwam zo tot acht B’s die als reflectie-kader gebruikt kunnen worden. Scholen kunnen hun contacten en communicatie met ouders hierop screenen. Wij willen de 8 B’s gebruiken om onze acties aan af te toetsen.

Raadpleeg het overzichtsschema: Reflecteren met de 8 B's 

1 Bereikbaar

Hoe is het onthaal georganiseerd? Ervaren ouders een lage drempel wanneer zij contact wensten op te nemen met de school? Zijn de telefoonnummers en namen gekend? Zijn de aanspreekpunten door de ouders gekend (wie voor wat)? Zijn leerkrachten aanspreekbaar en wanneer (wel/niet)?

2 Beschikbaar

Zijn er voldoende mogelijkheden tot contact voorzien? Gaat het om het secretariaat, de leerlingenbegeleider, de directie, de klastitularis, de graadcoördinator, individuele leerkrachten, …?
Welke kanalen voorziet de school (onthaal, telefoon, mail, digitaal zoals Smartschool, …)?
Zijn er procedures afgesproken hoe op vragen/berichten/…van ouders geantwoord wordt?

3 Betaalbaar

Heeft de school duidelijk gecommuniceerd over het kostenplaatje (bijdrageregeling)?
Biedt de school aan elke ouder diverse opties voor betaling van schoolrekeningen aan?
Houdt zij rekening met potentiële stigmatisering in dit verband?
Hoe gaat zij om met betaalmoeilijkheden? Heeft zij zicht op ev. ontwijkgedrag bij ouders en leerlingen (bijv. zich ziek melden bij meerdaagse uitstappen)? Heeft zij procedures afgesproken binnen de schoolraad?
Kan de school een goed onderscheid maken tussen wie niet wil en wie niet kan betalen?
Hoe zorgt zij ervoor dat de ouders de school(contacten) niet gaan vermijden uit schrik aangesproken te worden op een niet-betaalde schoolrekening?

4 Bruikbaar

Is het aanbod van de school voor elke ouder bedoeld? Of heeft zij welbepaalde groepen/categorieën ouders op het oog? Is dit duidelijk gecommuniceerd?

5 Begrijpbaar

Worden brieven, nota’s, mededelingen gescreend op begrijpbaarheid (helder taalgebruik, vermijden van jargon, ev. gebruik van kleuren en pictogrammen, …)? Is hier iemand verantwoordelijk voor of wordt er bij de leerkrachten een reflex ‘aangezwengeld’?
Heeft de school een beleid inzake omgaan met anderstalige ouders? Zet zij informele/formele tolken in? Is zij vertrouwd met het aanbod bij externe organisaties, gemeentebesturen, … in dit verband?
Doet zij inspanningen om belangrijke documenten en werkmiddelen goed toe te lichten? Bijv. schoolreglement, engagementsverklaring, agenda, … Op welke momenten gebeurt deze toelichting? En op welke manier?

6 Betrouwbaar

Is de aangereikte informatie helder, transparant, correct en volledig?
Heeft de school een authentieke uitstraling wat betreft bezorgdheid om haar leerlingen en een goede samenwerking met de ouders? Staan de neuzen van het hele schoolpersoneel in de richting van een respectvolle basishouding?

7 Bekend

Is het voor de ouders duidelijk waar zij informatie kunnen vinden, hoe en bij wie?
Is het aanbod van de school overzichtelijk, goed meegedeeld,…?
Zijn de partners waarmee de school samenwerkt (bijv. CLB) voldoende toegelicht?

8 Begripvol

Heeft de school een zicht op de mogelijke (hoge) drempels die ouders ervaren of percipiëren t.a.v. de school? Hoe gaat zij hiermee om?
Is er een goede verhouding tussen positieve en negatieve(re) boodschappen?
Krijgen leerkrachten nascholing inzake sociale vaardigheden en communicatietechnieken aangeboden?

Bron: De Mets, J. (2013). Van eiland naar wij-land. Inspiratiegids voor een goede samenwerking tussen ouders en secundaire scholen. Stad Gent.”

Dimensies ouderbetrokkenheid

Raadpleeg het schema van de 7 dimensies van ouderbetrokkenheid

1. Kennisdimensie

Wat weet de ouder over onderwijs? Deze dimensie behandelt vragen als: wat weten ouders over onderwijs in het algemeen (bijv.wetgeving, leerplicht, aantal scholen in de buurt)? Wat weten ouders over de school van hun kinderen (bestuur, schoolorganen, activiteiten voor ouders)? Wat weten ouders over de klas van hun kind (Wat leert mijn kind? Welke activiteiten worden er uit gevoerd)?Hoe kan ik als ouder meer info vergaren? Waar kan ik terecht als ik als ouder onderwijsgerelateerde problemen ervaar?

2. Emotionele dimensie

Welke gevoelens overheersen in de relatie van de ouder tot de school? Heeft de ouder het gevoel dat de school open staat voor hem/haar? Heeft de ouder het gevoel dat het schoolpersoneel vriendelijk is? Heeft de ouder het gevoel dat hij zijn mening mag zeggen, een inbreng kan hebben, mag deelnemen aan het schoolleven?

3. Rationele dimensie

Welke overwegingen bepalen of ouders zich inzetten (of zich niet inzetten) voor het onderwijs van hun kinderen? Deze component wijst op de afwegingen die ouders maken in hun contacten met onderwijs (afweging van kosten en baten), bijvoorbeeld waarom gaat een ouder wel/niet naar het oudercontact?

4. Overtuigingsdimensie

Is de ouder ervan overtuigd dat hij een rol kan spelen in de schoolloopbaan van zijn kind? Is de ouder er bijvoorbeeld van overtuigd dat de school openstaat voor zijn mening of inbreng? Is de ouder ervan overtuigd dat hij een positieve invloed kan uitoefenen op het welslagen en welbevinden van zijn kind?

5. Competentiedimensie

Over welke capaciteiten gerelateerd aan ouderbetrokkenheid beschikt de ouder? Heeft de ouder de vaardigheden om zijn kind te ondersteunen? Bezit de ouder de competentie om te communiceren (al dan niet in het Nederlands) met het schoolpersoneel? Voelt de ouder zich assertief genoeg om zijn mening te durven verkondigen?

6. Gedragsdimensie

Hoe zet de ouder zijn ouderbetrokkenheid om in concreet waarneembaar gedrag? Bijvoorbeeld: ondersteunt de ouder het kind bij het maken van schooltaken, bij het creëren van een rustige omgeving, of door met het kind te praten over school? Neemt de ouder deel aan oudercontacten, openklasmomenten, infomomenten? Verleent de ouder zijn hulp bij het organiseren van school- of klasactiviteiten? Maakt de ouder deel uit van de bestuurlijke schoolorganen?

7. Tijdsdimensie

Hoeveel tijd besteedt een ouder aan bepaalde zaken? Deze dimensie wordt vaak bekeken samen met de gedragsdimensie waarbij wordt nagegaan hoe vaak de ouder bepaald gedrag stelt.

Bron: Kruispunt Migratie-Integratie. (2012). Naar een krachtige samenwerking tussen ouder en school. Een werkkader. Geraadpleegd van https://www.agii.be/sites/default/files/bestanden/documenten/document_werkkader_ouderbetrokkenheid.pdf

Ontmoeting

Ontmoeting

Doelstelling: versterken van ontmoeting tussen schoolteam en gezin.

Omschrijving: Er wordt ingezet op verschillende soorten informele ontmoetingskansen.

Bij sommige ontmoetingskansen staat de verbinding school-gezin centraal terwijl andere ontmoetingskansen gericht zijn op netwerken tussen ouders onderling.

Informele ontmoetingskansen kunnen gecreëerd worden op schoolniveau (bv. schoolfeest) maar ook op leerkrachtniveau (bv. inloopochtend). Informele ontmoetingskansen kunnen op zichzelf staan (bv. koffiemoment) maar kunnen ook ingebouwd worden in een meer formele setting (bv. aansluitend op een oudercontact).

Mogelijke acties brugfiguur:

• Schoolpoortcontacten
• Schoolfeesten
• Koffiemomenten
• Stimuleren van informele momenten op formele momenten zoals:
  • Oudercontacten
  • Ouders in de klas
  • infomomenten

Informatie

Doelstelling: Verhogen van wederzijdse informatiedoorstroming tussen schoolteam en gezin.

Omschrijving: Een partnerschap tussen school en gezin vraagt een transparante en duidelijke informatiedoorstroming. Informeren is hierbij geen éénrichtingsverkeer maar een dialoog.De communicatie gebeurt maximaal op maat en is begrijpbaar voor de ouder. Cruciaal is klare en duidelijke taal , gebruik van pictogrammen, inzetten van tolken, … Dit kan in een informele context maar evengoed in meer formele of informerende momenten (bv. een infomoment rond zindelijkheid, schoolrijpheid, overgang naar het secundair,…).

Mogelijke acties brugfiguur:

• infomomenten
• mondelinge communicatie
• schriftelijke communicatie
• gesprekken met ouders
• overgangsmomenten begeleiden
  • instapmomenten
  • derde kleuterklas naar eerste leerjaar
  • Overgang basis-secundair
• Oudercontacten

Inspraak en advies

Doelstelling: Vergroten van de inspraak- en adviesmogelijkheden van ouders (*) op school.

Omschrijving: Ouders zien als een volwaardige gesprekpartner betekent ook kansen creëren om hun stem te laten horen: ouders bevragen, ouders aanmoedigen om zich te verenigen in een oudercomité, …

We proberen een zo divers mogelijk publiek van ouders te bereiken en gebruiken hiervoor verschillende kanalen. We gebruiken diverse laagdrempelige methodieken om deze inspraak te bekomen.

Mogelijke acties brugfiguur:

• Meenemen van signalen uit gesprekken met leerkrachten
• Meenemen van signalen uit gesprekken met ouders
• Doorstroom koffiemoment naar oudercomité
• Oudercomité
• Schoolraad
• Barometer: deze geeft een specifiek beeld van de wijze waarop de samenwerking, de communicatie en het partnerschap tussen ouders en school verloopt. 

Actieve samenwerking

Doelstelling: Versterken van de actieve samenwerking tussen schoolteam en gezin.

Omschrijving: Ouders en schoolteam zetten zich samen in voor de school en voor het kind. De school heeft aandacht voor talenten van ouders. Ouders krijgen de ruimte om actief deel te nemen en deze talenten in te zetten in de klas (voorlezen, meehelpen in de klas, meegaan op uitstap, workshops verzorgen, …) en/of in de school (participeren aan klusdagen, schoolfeesten, …).

Mogelijke acties brugfiguur:

• Ouders inzetten als extra begeleiding
• Ouders helpen mee in de klas
• Openklasdag
• Ouders helpen mee op school

Buurt en partners

Doelstelling: Versterken van de samenwerking tussen de school en haar relevante (buurt)partners.

Omschrijving: De school in de buurt/stad plaatsen en omgekeerd, is belangrijk voor het creëren van een brede leer- en leefomgeving. Vanuit deze gedeelde motivatie vinden de partners elkaar en versterken ze elkaars werking. Noden en behoeften van kinderen en ouders kunnen gedetecteerd worden en leiden tot het binnenbrengen van activiteiten op de school. 

Dit kan via samenwerking met relevante instanties (welzijn, vrije tijd, …) en/of een georganiseerd wijkplatform (Brede School, wijkactieteams, …).

Mogelijke acties brugfiguur:

• Toeleiden naar externen
• Participeren aan wijkoverleggen
• Samenwerken met (buurt)partners en extra aanbod van activiteiten door externe partners op school (bv. intergenerationeel project, brooddozenproject ..)

Versterken gezin

Doelstelling: Versterken van het gezin.

Omschrijving: Versterken van gezinnen gebeurt vaak op individuele basis. Het gaat erom noden te detecteren die een invloed kunnen hebben op de schoolloopbaan (bv. inkomen, opvoedingsvragen, gezondheidsproblemen, huisvesting, …). Gezinnen worden ondersteund en toegeleid naar gepaste hulp binnen of buiten de school. Dit gebeurt met aandacht voor het uitbouwen van netwerken die zowel de gezinnen als de school ondersteunen.

Mogelijke acties brugfiguur:

• Versterken van vaardigheden in het gezin
• Individueel begeleiden van gezinnen
• Ondersteunen aan huis
• Leerlingen/gezinnen begeleiden rond regelmatige aanwezigheid of op tijd komen.

Versterken school

Doelstelling: Versterken van het draagvlak voor een partnerschap school-gezin.

Omschrijving: Een draagvlak uitbouwen betekent samen groeien naar een duidelijke visie en een duidelijk beleid rond de samenwerking school-ouders waarbij het gehele team op één lijn zit. Er is ruimte voor reflectie over communicatiestrategieën en er wordt ingezet op competentieverhoging in functie van positieve communicatie op maat van alle ouders. Medewerkers krijgen hiervoor tijd en ruimte. Er is voldoende transparantie in het zorgbeleid

Mogelijke acties brugfiguur:

• Teamvergaderingen (stem van de ouder vertegenwoordigen)
• Noden detecteren bij leerkrachten in functie van draagvlak (bv. kostenbewust armoedebeleid, gastspreker rond diversiteit, …)
• Barometer
• Bekend maken van visie bij schoolteam
• Actief ondersteunen van werkgroep partnerschap school-gezin
• Actieplan opmaken in samenspraak met deelteam en bespreken met schoolteam.